Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

341 TBB Dergisi 2020 (151) Derya ATEŞ lar Kanunu’nda ticari doğruluk ile ifade bulan yeni Kanun’da ise iş ilişkilerinde geçerli dürüstlük kuralları ifadesinde anlam bulan ise 41 “sözleşme konusuyla ilgili emsal işlerdeki” değerlendirmelerdir 42 ve bu değerlendirmelerin emsal olaylardaki ortalama düşünce ile değer yargısı esas alınarak belirlenmesi gerekir. 43 Buna göre, iş ilişkilerinde- ki görüşler ve dürüstlük kuralı, yanılanın yanlış bir şekilde kabul ve tasavvur ettiği durum ve olayı, sözleşmenin temeli saymasını haklı göstermelidir. Böylelikle dürüst ve makul bir kişinin, yanılanın söz- leşmenin temeli saydığı durum ve olayın doğru olmadığını bilse idi, sözleşmeyi yapmayacağını; kendilerinin de aynı şartlar altında böyle bir olay hakkında yanılmış olmadıkça sözleşme ilişkisini kurmayacak- larını kabul etmiş olduğu varsayılır. 44 D) Muvazaa İddiasına Karşı İyiniyetli Üçüncü Kişinin Korunması Türk Borçlar Kanunu’nun 19/II hükmü; borçlunun, yazılı bir borç tanımasına güvenerek alacağı kazanmış olan üçüncü kişiye karşı, bu işlemin muvazaalı olduğu savunmasında bulunamayacağını düzenle- yerek muvazaa iddialarına karşı iyiniyetli üçüncü kişiyi koruma altın- da almaktadır. Dikkat edilirse bu hüküm iyiniyetli üçüncü kişiye karşı tüm muvazaa iddiaları yönünden bir sınır getirmemekte sadece yazılı borç ikrarları yönünden bir istisna oluşturmaktadır. 45 41 Bu unsura objektif olarak esaslı olma şartı da denilmektedir. Bucher, s. 206; Tun- çomağ, s. 343; Eren, s. 389; Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, s. 431; Kılıçoğlu, s. 257; Oğuzman/Öz, C.I, s. 104; JdT 1971 I 165. 42 Kılıçoğlu, 257. 43 İsviçre Federal Mahkemesi’nin temel yanılması ile ilgili iş ilişkilerindeki dürüst- lük kuralları değerlendirmesini yaparken, bir tablonun orijinal değil çoğaltma olduğunun anlaşılması, İran halısı olarak alınan halının böyle olmadığının anla- şılması, satın alınan otomobilin çalıntı çıkması, sözleşme yapıldığı sırada taşın- mazda inşaat yasağı bulunması yönünde örnek kararları bulunmaktadır. ATF 82 II 411; ATF 114 II 131, 39; ATF 52 II 143; ATF 109 II 319, ATF 98 II15, 98, ATF 96 II 101, ATF 95 II 21. Oğuzman/Öz, C.I, s. 100-101; Kılıçoğlu, s. 258. 44 Bucher, s. 20; Engel, s. 328 vd; Tercier, s. 153; Schmidlin, s. 160 vd.; Esener, s. 127; Gökhan Antalya, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, II, III, İstanbul, 2018, s. 318; Eren, s. 437. 45 Maddenin şu hallerde kıyas yolu ile uygulama alanı bulacağı kabul edilmektedir. İyiniyetli üçüncü kişinin yazılı borç tanımasına güvenerek bir alacak üzerinde sa- dece intifa veya rehin hakkı gibi sınırlı bir ayni hak kazandığı hallerde (TMK m. 795, m. 955); borçlu iyiniyetli olarak alacağı devralana kaşı açıkça sözlü bir borç tanımasında bulunmuşsa, bu halde alacak yazılı bir borç tanımasına güvenerek kazanmamış olmasına rağmen hüküm uygulanır. Aynı şekilde alacak hakkının şekline uygun fakat muvazaalı olarak devralan kimse için de muvazaa savunması