Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

343 TBB Dergisi 2020 (151) Derya ATEŞ II. BORÇ İLİŞKİLERİNİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ A) Üçüncü Kişinin İfası ve Halefiyet Kural olarak, bir borcun borçlu tarafından ifa edilmesi sözleşmede kararlaştırılmamışsa ya da borcun borçlu tarafından ifası alacaklı için özel bir önem ve fayda sağlamıyorsa borçlu borcu şahsen ifa zorunda değildir. Borcun borçlu olmayan üçüncü kişi tarafından ifası sözleş- me ilişkisinin tarafları bakımından bir değişiklik yaratmayacağından borçlunun alacaklı karşısındaki sorumlulukları da değişmeyecektir. 51 İfa sürecinde borçlu yönünden ve ancak onun iradesiyle yardımcı kişi- ler, kaim kişiler ya da üçüncü kişiler devreye girebilir. 52 Üçüncü kişi ise ifa yardımcılarının aksine, kendi isteğiyle hareket ederek, borçlunun borcu için kendi edimini ifa eden ayrı bir kişidir. Borçlunun şahsen ifa ile yükümlü olmayıp borcu üçüncü kişiye ifa ettirdiği durumlarda, üçüncü kişi ile arasındaki iç ilişki bir temsil yet- kisinden (TBK m. 40 vd.) kaynaklanır. 53 Bu ilişki sebebiyle borcun ifası sırasında ya da ifa sebebiyle doğan zararlardan da borçlu sorumlu ola- caktır. Eğer borçlu ile üçüncü kişi arasındaki ilişkinin kaynağı vekâlet sözleşmesi gibi bir sözleşme ilişkisi ise, bu durum doğan zararların tazmini sonrası rücu ilişkilerinde önem taşır. Üçüncü kişi borçlunun rızası ve iradesi dışında onun yerine ifada bulunursa ve bu durum borcun ifasını kusurlu davranışıyla imkânsız hale getirmesi sonucu doğurursa borçluya karşı sorumlu olur. Bu sorumluluk sözleşmeye dayandırılamazsa da duruma göre vekâletsiz iş görme hükümlerine 51 Türk Borçlar Kanunu’nun 116. maddesine düzenlenen borçlunun yardımcı kişile- rin eylemlerinden sorumluluğunu öngörmesindeki sebep de budur. Yardımcı ki- şilerin sorumluluğu hakkında bkz. Engel, 739 vd.; Tercier, 224 vd.; Luc Thevenoz, Commentaire Romand, Code Des Obligations I, Art. 101, Basel, 2003, s. 595 vd.; Oğuzman/Öz, C.I, s. 416 vd.; Eren, s. 1200 vd.; Kılıçoğlu, s. 818 vd.; Kocayusufpa- şaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, C.III, s. 22 vd.; Şenocak, s. 5 vd.; Semih Yünlü, Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluk, İstanbul, 2019. 52 Yardımcı kişi, kaim kişi ve üçüncü kişi ayırımı için bkz. Kocayusufpaşaoğlu/Ha- temi/Serozan/Arpacı, C.III, s. 24. Ayrıca özellikle ifa yardımcıları yönünden bkz. Bucher, s. 350; Engel, s. 739 vd.; Oğuzman/Öz, C.I, s. 416; Kocayusufpaşaoğlu/ Hatemi/Serozan/Arpacı, C.III, s. 205 vd.; Şenocak, s. 5 vd.; Kılıçoğlu, s. 710 vd.; Eren, s. 1200 vd.; Yünlü, s. 64 vd. 53 Burada üçüncü kişinin ifası borçluyla arasındaki borçlar hukuku ilişkisine daya- nabilse de alacaklı ve borçlu arasındaki borç ilişkisi yalnızca borçluyu ifayla yü- kümlü kılar. Dolayısıyla, borç ilişkisinin nispiliği ilkesi korunur. Looschelders/ Makowsky, s. 225-226. Ayrıca bkz. Kılıçoğlu, s. 709.