Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

363 TBB Dergisi 2020 (151) Nadire ÖZDEMİR Kırılganlık literatüründeki en genel ayrım, kırılganlığı tüm insan- lar için geçerli olacak şekilde geniş ya da sadece belirli gruplar veya belirli özelliklere sahip insanlar açısından geçerli olacak şekilde dar olarak tanımlayan iki görüş arasında yapılmaktadır. Örneğin Bryan Turner’a göre kırılganlık, insan varlığının maddi boyutunun farkında olarak, fakat ruhsal anlamda yaralanmaya da açık bir şekilde, çevresel koşullardan zarar görmeye ilişkin bir kapasitedir. 7 Bu anlamda Tur- ner tüm insanlar için geçerli olan geniş bir kırılganlık tanımına işaret etmektedir. Kırılganlık ve hukuk literatürüne çok sayıda eser kazandırmış olan Martha Fineman’ın kırılganlık yaklaşımına baktığımızda, onun da söz konusu kavramı geniş şekilde tanımladığı görülmektedir. Fi- neman, kırılganlığın yaygın olan hukuk teorisinde veya siyaset felse- fesinde sadece belirli bir gruba mahsus olarak tartışılması ve bu an- lamda marjinalleştirilmesine karşı çıkar. 8 Ona göre kırılganlık insan doğasının evrensel, değişmez, sürekli ve kaçınılmaz bir niteliğidir. 9 İnsan yapısı gereği fiziksel, biyolojik, ekonomik ve sosyal bakımdan hastalığa, tehlikeye ve türlü değişime sürekli bir şekilde açıktır. 10 Bu insan anlayışına uygun olarak “kırılgan özne” Fineman’a göre hukuki, sosyal ve siyasal politikaların özünde yer alması gereken bir temeldir. Kırılgan özne yaklaşımı, tek boyutlu liberal özne yaklaşımından farklı bir bakış açısı ortaya koyar: İnsan gerçekliğinin bir ömür boyun- ca çok çeşitli ve birbirine bağlı “yapabilirlikleri” içerdiği hususunu somutlaştırır. 11 Kırılganlık yaklaşımının hukuki ve siyasi yansımaları bu insan gerçekliğini temel alarak yükselir. İnsanın kırılgan bir varlık oluşu onun diğer insanlara bağımlılığını gerektirir ve toplumsal ku- rumlar bu hususu gözeterek yapılandırılıp işlemelidir. 12 Kısacası genel anlamda her insanın kırılgan olduğu ve bu kırılganlığın insanları bir- birine bağlı kıldığı gerçeği Fineman yaklaşımının temel unsurlarıdır. 7 Bryan S. Turner, Vulnerability and Human Rights, Pennsylvania: The Pennsylva- nia State University Press, 2006, s. 28. 8 Martha Albertson Fineman, “Vulnerability and Inevitable Inequality”, Oslo Law Review 4, no. 4 2017, s. 142. 9 Martha Albertson Fineman, “The Vulnerable Subject: Anchoring Equality in the Human Condition”, Yale Journal of Law and Feminism, Vol. 20, 2008, s. 1, 8. 10 Fineman, 2008, ss. 9-10. 11 Fineman, 2008, s. 12. 12 Fineman, 2008, s. 12.