Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

368 Kırılganlık Kavramı ve Özerklik Değeri Işığında Devletin Sorumluluğu olarak kırılgandır. Bu kırılganlığı eğitim durumu veya piyasada ara- nan özellikleri karşılayıp karşılamadığına göre kısa süreli veya uzun süreli olabilir. 35 Yine, doğal afetlere maruz kalan bireylerin durumu bu afetler sonucu alınan önlemler ve korumalara bağlı olarak değişken- lik gösterecektir. 36 Bu iki kaynak, yani içkin ve durumsal kırılganlıklar birbirinden apayrı şekilde belirmeyip, birbiriyle etkileşim içerisinde gelişebilir. 37 Söz gelimi bilişsel engele sahip, bu anlamda içkin olarak kırılgan olan bir birey iş veya ev bulmakta zorlanırsa durumsal kırıl- ganlıklarla da baş etmek zorunda kalabilir. 38 Ayrıca hem içkin hem durumsal kırılganlıklar hallerine göre eğilimsel veya vakasal olabilir. Yazarlar bunu açıklamak için doğurgan kadın örneğini kullanırlar. Tüm doğurgan kadınlar doğuma ilişkin hayati tehlike içeren kompli- kasyonlara karşı eğilimsel olarak kırılgan olmakla birlikte hamile ka- dınlar sağlık koşulları, sosyo-ekonomik şartlar, yaşadığı coğrafya veya ait olduğu kültür gibi etkenlere göre şekillenen içkin ve durumsal ba- kımdan daha kırılgandırlar. 39 Son olarak yazarlar, kaynağına göre ay- rımda üçüncü olarak, istismar içeren kişilerarası ve sosyal ilişkilerden veya sosyo-politik baskı ve adaletsizlik gibi çeşitli kaynaklar tarafın- dan üretilebilen patojenik kırılganlıktan bahsetmektedirler. Bu kırıl- ganlığın en ayrıcı özelliği, özerkliği gölgeleyici ve güçsüzlük hissini arttırıcı olmasıdır. 40 MacKenzie, Rogers ve Dodds’un ayrımını bütünsel olarak değer- lendirdiğimizde, söz konusu ayrım genel ve dar anlamda kırılganlıkla- rı da içeren, fakat kırılganlığın derecesel ve bağlamsal oluşuna özellikle vurgu yapan bir niteliğe sahiptir diyebiliriz. Zira kırılganlığın az ya da çok olmasının “derece” meselesi olduğu söylenebilir. Kırılganlık, daha az veya çok olması anlamında “derece” meselesi olduğu gibi, kırılgan olmama veya zarar görmezliğin (invulnerability yani “yaralanmaz- lık”) karşıt anlamı olarak ikili bir ayrım kapsamında da kullanılabilir. 35 Catriona Mackenzie, “The Importance of Relational Autonomy and Capabilities for an Ethics of Vulnerability”, Vulnerability New Essays in Ethics and Feminist Philosophy içinde, (Ed.) Catriona Mackenzie/Wendy Rogers/Susan Dodds, New York: Oxford University Press, 2014, s. 39. 36 Mackenzie/Rogers/Dodds, ss. 7-8. 37 Mackenzie/Rogers/Dodds, s. 8. 38 Mackenzie, s. 39. 39 Mackenzie/Rogers/Dodds, 2014, s. 8. 40 Mackenzie/Rogers/Dodds, 2014, s. 9. MacKenzie bu kırılganlığın, durumsal kırıl- ganlığın alt türü olduğunu belirtmektedir (MacKenzie, s. 39).