Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

31 TBB Dergisi 2020 (151) Kadriye BAKIRCI İş yaşamındaki şiddet ve taciz, diğer şiddet ve taciz türleri gibi eski bir sorundur; ancak son yıllarda bu konuda yapılan yayınlar ve araştırmalarla bu konudaki farkındalık artmış, sorun görünür hale gelmiş, konuşulur ve tartışılır olmuştur. Yapılan araştırmalar, iş yaşa- mındaki şiddet ve tacizin, adeta iş yaşamının doğasında mevcut olan temel risklerden/tehlikelerden biri haline gelmiş olduğunu, küresel bir pandemi halini almış olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun temel nedenlerinden biri, çok çeşitli nedenlerle iş yaşamında farklı kimlikte- ki insan çeşitliliği arttıkça buna paralel olarak artan cinsiyete, medeni hale, siyasi düşünceye, felsefi inanca, dine, mezhebe, dile, etnik kö- kene, cinsel yönelime, engelliliğe, yaşa (çok genç veya yaşlı olmaya), doğum yerine, vatandaşlık durumuna, milliyete, eski hükümlü olma- ya, fiziksel veya dış görünüşe, sağlık durumuna (örneğin AIDS’lı ol- maya), bir sendikaya üye olup olmamaya ve benzeri nedenlere dayalı artan ayrımcılık 2 veya nefret ve akrabacılık, hemşehricilik, particilik/ ideolojik vb. nedenlere dayalı kayırmacılıktır. İş yaşamına, ekonomik, toplumsal, siyasal, sayısal güç sahibi olanlar dışındaki gruplara men- sup olanların katılımı veya katılma istekleri veya iş yaşamında eşit hak talepleri arttıkça, bu gruptakileri iş yaşamı dışında tutmak isteyen veya ellerindeki egemenliği paylaşmak istemeyen grup mensuplarının şiddet ve taciz oluşturan davranışları da artış göstermektedir. Ayrıca liyakat ilkesinden uzaklaşma ve kayırmacılık da iş dünyasında çatış- malara yol açmaktadır. Kuşkusuz çalışanların sendikalaşma oranlarındaki düşüş ve sen- dikaların sağladığı koruma kalkanının ortadan kalkması, iş yaşamında yer alan çıraklar, stajyerler, iş arayanlar, işten çıkarılanlar ve benzerle- rinin örgütsüzlüğü ve sivil toplum örgütlerinin temsiliyetinin tanın- maması da çalışanları ve diğerlerini şiddet ve tacize açık hale getir- mektedir. Yapılan araştırmalar, iş yaşamında şiddet ve tacizin boyutlarının sanıldığından çok büyük ve özellikle kadınlar ve kız çocukları üzerin- deki etkilerinin çok ciddi olduğunu ortaya koymaktadır. 3 İş yaşamın- 2 Bakırcı (2000). 3 Örneğin European Agency for Safety and Health at Work (2010), Workplace Vio- lence and Harassment: a European Picture. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg, https://osha.europa.eu/en/publicati- ons/workplace-violence-and-harassment-european-picture; Kadriye Bakırcı (edi-