Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151.Sayı

376 Kırılganlık Kavramı ve Özerklik Değeri Işığında Devletin Sorumluluğu vurgu yapar. 75 Şekli ve maddi eşitliğin daha derinleşmiş anlamlarını yansıtan dönüştürücü eşitlik ise yapıların ve bilhassa koşulların de- ğişimine işaret eder ve eşitsizliğin kaynağını ele alarak bu eşitsizlik- leri pekiştiren iktidarın dönüşümünü amaçlar. 76 Bu anlamda özellikle dönüştürücü eşitlik, kırılgan bireyleri güçlendirmek adına bilhassa devletin aktif bir rol oynamasını teşvik eder. Bu aktif rolün içeriği de kuşkusuz yukarıda kısaca zikredilen özerklik değeri ve sosyal adalet ilkesi doğrultusunda yapılacaktır. Nihayetinde özerklik değeri ışığında ele alınan sosyal adalet ve eşitlik ilkeleri kırılgan birey karşısında devletin sorumluluğuna ilişkin yeni yaklaşımları gündeme getirmektedir. Devlet, sosyal kurumların özünü oluşturan birey ilişkilerinin doğasını şekillendirici gücü haiz- dir. 77 Bu doğrultuda kırılgan özneyi temel alan bir yaklaşım hukuki düzenlemelerin ve kurumların bu kırılganlık ekseninde farklı yapı- landırılmasını gerektirir. Söz gelimi, yukarıda aktarılmış olan biyoetik ve kırılganlığa ilişkin tartışmalar, devletin sağlık politikalarına ilişkin olası riskleri azaltmak için elverişli araçları bulmak adına yükümlülü- ğünü yeniden gözden geçirmesini şart koşar. 78 Kırılganlık yaklaşımına göre, devletin herhangi bir vatandaş grubunu diğerlerine göre haksız yere ayrıcalıklı kılan bir sistemi hoş görmeme yükümlülüğü vardır. 79 Devlet, kırılgan bireyi korumak, bireylerin kırılganlığını giderebildiği ölçüde gidermek ve kurum ve kişilerin bu farkındalıkla hareket etme- sini sağlamak adına politik düşünmeyi zorunlu kılar. Zira kırılganlık, farklılıkları tanıyan ve yasal özneler arasındaki kaçınılmaz eşitsizlik durumlarını gözeten politik bir düşünme yolu sunar. Bu bağlamda, Fineman’a göre kırılganlık teorisi, kaçınılmaz veya çözülemez eşitsiz- lik durumlarında da uygulanabilir ve de bu durumlarda eşitliği değil 75 Maddi eşitliğin daha derinleşmiş bir şekli olarak fırsat eşitliğinden de bahsede- biliriz. Fırsat eşitliği, özellikle başarı ve yetenek yoluyla temel sosyal kurumlara erişimin herkese açık olmasıyla ilgilidir ve bu eşitlik yaklaşımı sıklıkla “şartların eşitliği” yaklaşımından ayrı düşünülemez (Bryan Turner, Equality, Sussex: Ellis Horwood, 1986, s. 35). 76 Ayça Kurtoğlu, (2015). Toplumsal Cinsiyetin Anaakımlaştırılması. İçinde Hak Temelli İzleme ve Değerlendirme ve Toplumsal Cinsiyetin Anaakımlaştırılması, CEİD: Ankara, s. 161. 77 Fineman, 2019, ss. 365-366. 78 Rogers, s. 84. 79 Fineman, 2010, s. 274.