Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

312 Atık Sektöründe Rekabet Hukuku Dinamikleri: Elektrikli ve Elektronik Atık Yönetimi Özelinde ... Bu bağlamda; atık yönetimi sürecindeki ilk aşama olan toplama, tüketicinin sürece aktif katılımıyla başlamaktadır. Mehaz hukuk uygu- layıcısı Avrupa Birliği (“AB”) mevzuatında AEEE yönetimine ilişkin olarak yer alan Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar Direktifi (2002/96/ EC) gerekçesinde; tüketicinin atık toplama sürecine katılımının, AEE- Elerin geri dönüşümü ve kazanımı için bir ön koşul niteliğinde olduğu ifade edilmiştir. 13 Tüketiciler; atık haline gelen elektrikli ve elektronik ürünlerini, di- ğer evsel atıklarından ayrı olarak biriktirerek bunları dağıtıcıların, be- lediyelerin, üreticilerin veya AEEE İşleme tesislerinin oluşturdukları toplama yerlerine götürmekle veya götürülmesini sağlamakla ve kayıt dışı toplama yapanlara vermemekle yükümlüdür. 14 Bu durumda; AE- EElerini, diğer evsel atıklardan ayrı biriktiren tüketicinin önünde iki seçenek bulunmaktadır. Bunlardan ilki; tüketicinin atığını, ürünü satın aldığı bayi, tekno-market, süpermarket, sair mağaza gibi bir yere veya onarım ya da bakım için bıraktığı üretici servisine vermesidir. Bu nokta- dan sonra, dağıtıcı konumundaki bu işletmeler, AEEEleri işlenerek geri dönüşüm, geri kazanım ya da bertaraf amacıyla AEEE işleme tesisleri- ne nakliye etme yükümlülüğü altındadır. Tüketicinin bir diğer seçeneği ise; AEEElerini, belediyelerin AEEElerin toplanması için kurması gere- ken AGMlere getirerek, atıkların toplu halde birikmesini sağlamaktır. Şu an için uygulamada, birçok belediye AGMleri kurmamış olduğun- dan, atık toplama faaliyetlerinde istenilen hedeflere ulaşılamamaktadır. Bunun yanı sıra; AEEEler, tüketici nazarında mali bir değer algısına sa- hip olduğundan, sokak toplayıcılarına ücret karşılığında verilmekte ve bu durum da atık hedeflerine ulaşılmasında engel oluşturmaktadır. Tüketicinin elinden çıkan ve tüketici tercihine göre dağıtıcıya ulaş- tırılan AEEEler yönünden dağıtıcılar; bu atıkları markasına, modeline, üreticisine ve içeriğine bakmaksızın kabul etme ve adrese yapılan tes- limat hallerinde; atıkları herhangi bir nakliye ücreti veya ilave bir üc- ret talep etmeksizin toplama sistemlerine veya AEEE işleme tesislerine gönderme yükümlülüğü altındadır. 13 Directive 2002/96/EC of the European Parliament and of the Council of 27 Janu- ary 2003 on waste electrical and electronic equipment (WEEE) - Joint declaration of the European Parliament, the Council and the Commission relating to Article 9; 15 no.lu gerekçe. 14 AEEE Yönetmeliği, m.11/f.1-a, b.