Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

390 Uluslararası Tahkimde Şeffaflık sorunlarının çözümünü içerir. 113 Diğer bir deyişle, ticari tahkimler ta- mamen özel nitelikteki ticari ihtilaflardan ortaya çıkarken yatırım tah- kimleri iki veya çok taraflı anlaşmaların kapsadığı faaliyetlerden kay- naklanan ihtilaflardan ortaya çıkar. 114 Bu nedenle yatırım tahkiminde, şeffaflık normlarını sadece yasalar ve kurumlar açısından değil, aynı zamanda halk dahil olmak üzere, süreçten doğrudan veya dolaylı ola- rak etkilenebilecek geniş bir paydaş yelpazesinin çıkarları ışığında in- celemek esastır. 115 Yatırım tahkiminde uyuşmazlığın bir tarafını hükümet teşkil et- tiği için uyuşmazlık sonucu kamu yararını etkileyecek niteliktedir. 116 Yatırımcı ile devlet arasındaki uyuşmazlıklar genel olarak insan hak- ları, kamu sağlığı, çevre, sosyal politikalar, yerli halkın hakları, suyun korunması, hayvan sağlığının korunması, alternatif enerji politikaları, petrol-doğalgaz gibi doğal kaynaklar, tütün kontrolü, doğal koruma alanlarında madencilik gibi hususlara ilişkin olmaktadır. 117 Yatırımcı, ev sahibi devletin kamu menfaatini koruma amacıyla öngördüğü bir takım düzenlemelere tabi olmak istememekte ve konu yatırım tahki- mine taşınmaktadır. 118 İç politika ve hükümet eylemlerinin bütünlüğü ve etkinliğini ko- rumak için kamunun yatırım tahkimine ilgisinin olması doğaldır. 119 Hatta bu ilgi bazen taraf devletin sınırlarının ötesine bile uzanmakta- dır. Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü’ne göre (The Cen- ter for International Environmental Law and International Institute for 113 Magraw and Amerasinghe, s. 340; Lee, s. 446. 114 Crook, s. 362-363; Argen, s. 207; Szalay, s. 20. 115 Maupin, s. 148. 116 Çal, s. 146-147; Knahr and Reinisch, s. 113; Lee, s. 446; Calamita, s. 648; Argen, s. 210; Magraw and Amerasinghe, s. 337-338; Szalay, s. 22; Ribeiro and Douglas, s. 56; Kenny, s. 488; Bishop and Stevens, s. 14; Söderberg, s. 10. 117 Ataman Figanmeşe, s. 139; Magraw and Amerasinghe, s. 339; Ribeiro and Doug- las, s. 57. İçme suyuyla ilgili bir dava için bkz. Aguas del Tunari SA v Republic of Bolivia (Jurisdiction) (ICSID, Case No ARB/02/3, 21 October 2005), http:// italaw.com/sites/default/files/case-documents/ita0020_0.pdf, ET.13.11.2019; Benzine katkı maddesi yasağıyla ilgili karar için bkz. Methanex Corporation v United States of America (Final Award of the Tribunal on Jurisdiction and Merits) (Arbitration under Chapter 11 of the North American Free Trade Agreement and the UNCITRAL Arbitration Rules, 3 August 2005), ET. 13.11.2019; Euler and Sche- rer, s 351. 118 Ataman Figanmeşe, s. 139. 119 Magraw and Amerasinghe, s. 339.