Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

391 TBB Dergisi 2021 (152) Şeyma AKKAŞOĞLU Sustainable Development - CISDL), tahkim süreci ve sonucunda hü- kümetin nasıl davranacağına dair kamunun ilgisi, yatırım tahkimini ticari tahkimden ayırt eden temel unsurdur. 120 Öte yandan, yatırım uyuşmazlıklarında olumsuz kararların devlet bütçesinden karşılanacak olması da ülkenin ekonomik refah seviyesi- ni etkileyeceği için uyuşmazlıkların kamu yararı boyutu ön plana çık- maktadır. 121 Zira vatandaşların vergilerinin nasıl kullanıldığını görme ve devlet maliyesini etkileyen tahkimleri bilme hakları vardır. Bu ba- kımdan anlaşmalara taraf olan devletler, vatandaşlarına karşı, yatırım anlaşmalarından sağlanan faydalar yanında getirilen maliyetleri de etraflıca bildirmek durumundadır. 122 Buna karşın, uluslararası ticari tahkimde genellikle kamu yararı söz konusu değildir. Yine uluslararası ticari tahkimde taraf özerkliği (party autonomy) önemli ve tercih sebebi iken yatırım tahkiminde ta- raf özerkliği temel esas değildir. 123 Uluslararası yatırım tahkimindeki yaptırımlar, ticari tahkimden farklılık arz etmektedir. Uluslararası yatırım tahkiminde tazminat yaptırımın yanında taraf devletin uyuşmazlığa neden olan yasal dü- zenlemesinin de değiştirilmesi istenmektedir. 124 1. Uluslararası Yatırım Tahkimi İle Uluslararası Ticari Tahkimde Şeffaflık Şeffaflığa ilişkin kuralların kapsamı, tahkimin yatırımcı-devlet tahkimi mi yoksa uluslararası ticari tahkim mi olduğuna göre değişe- bileceği gibi yatırım tahkiminin kendi içinde yahut kurumdan kuruma bile farklılık gösterebilir. 125 İki tahkim türü arasında yukarıda bahsedi- len farklılıklar uluslararası kuruluşlar ve akademik çevrelerce de ince- 120 Center For International Environmental Law and International Institute for Sus- tainable Development, Revising the UNCITRAL Arbitration Rules to Address Investor-State Arbitrations, (December 2007) http://www.ciel.org/Publications/ CIEL_IISD_RevisingUNCITRAL_Dec07.pdf , ET.13.11.2019, s. 4. 121 Poorooye and Feehily, s. 309; Argen, s. 231; Szalay, Arbitration and Transparency, s. 26; Karacan, s. 17-18; Szalay, s. 20; Shirlow, s. 632. 122 Ribeiro and Douglas, s. 58; Argen, s. 232. 123 Karacan, s. 24. 124 Karacan, s. 27. 125 Uluslararası yatırım hukuku sisteminin şeffaf, yarı şeffaf ve şeffaf olmayan yönle- ri hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Maupin, s. 159-166.