Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

400 Uluslararası Tahkimde Şeffaflık UNCITRAL’in Şeffaflık Kuralları oldukça geniş bir şeffaflık tanı- mını desteklemektedir. 166 Kurallar, tahkimlerin genellikle özel veya gizli olduğu kuralından ayrılışı göstermektedir. Kurallar birçok ba- kımdan açık adalet ilkesinin yatırımcı-devlet tahkimine aktarılmasını sağlamaktadır. Değişiklikten önce yatırım tahkiminde usule ilişkin şeffaflık konusu, büyük ölçüde tarafların takdirine bırakılmıştı. Usul kuralları şeffaflık hususunu düzenlese bile, itirazda bulunan taraflar bu hükümleri tek taraflı veya karşılıklı rıza ile geçersiz kılmak için ge- nellikle serbestti. Diğer bir deyişle, usule ilişkin kuralların seçiminde taraf özerkliği (party autonomy) söz konusuydu. 167 Kurallar ile, ulus- lararası ticari tahkim normlarına aykırı olmamakla birlikte hem dev- letlerin hem de yatırımcıların ihtiyaçlarını dengeleyen net ve makul bir yaklaşım benimsenmiştir. 168 Kuralların ilk maddesinde uygulama alanı belirlendikten sonra diğer maddelerde sırasıyla, yukarıda açıkladığımız ve şeffaflık kapsa- mında olan hususlar (bilgilerin yayınlanması, belgelerin yayınlanma- sı, üçüncü kişilerin bildirimleri, uyuşmazlık tarafı olmayan anlaşma tarafının bildirimleri, duruşmaların kamuya açıklığı) ele alınmıştır. UNCITRAL Şeffaflık Kuralları’nın uygulanabilmesi için gereken şartlar ilk maddede düzenlenmiştir. “Uygulama alanı” başlıklı m. 1’in ilk fıkrasına göre, “tahkimin, UNCITRAL Tahkim Kuralları’na göre yürütülmesi, bir yatırımcı-devlet tahkiminin söz konusu olması ve an- laşmanın 1 Nisan 2014 ve sonrasında akdedilmiş olması” gerekmekte- dir. Maddeye göre, UNCITRAL Şeffaflık Kuralları, UNCITRAL Tah- kim Kuralları’na göre başlatılmış yatırımcı-devlet tahkimine, taraflar aksini kararlaştırmadıkça uygulanır. Maddeden anlaşıldığı üzere, bu kurallar uluslararası ticari tahkimde uygulanamayacaktır. İlk maddede düzenlenen bir diğer husus ise UNCITRAL Şeffaflık Kuralları’nın 01.04.2014 tarihi ve sonrasında imzalanan anlaşmalar ba- kımından uygulanacağıdır. Ancak bu konuda maddede taraf iradeleri- ne de değer verilmiş; tarafların isterlerse bu tarihten önce imzalanmış anlaşmalarda da bu kuralları uygulayabilecekleri belirtilmiştir. Ancak 166 Eskiden bilimsel çevreler ve bazı kurumlar tarafından yapılan şeffaflık tanımları- nın dar olduğu yönündeki eleştiri için bkz. Argen, s. 215-221. 167 Shirlow, s. 642. 168 Kenny, s. 488.