Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

405 TBB Dergisi 2021 (152) Şeyma AKKAŞOĞLU Konvansiyonun uygulama alanı ilk maddede düzenlenmiştir. Yatırımcı ile devlet veya bölgesel ekonomik entegrasyon örgütü ara- sında, 01.04.2014 tarihinden önce imzalanmış yatırım anlaşmalarına dayalı tahkimlerde Konvansiyon uygulanır. Uygulama alanı çok dar olarak belirlenmesine rağmen, Konvansiyonda “dahil olma (opt-in)” imkanı sağlanarak başka düzenlemedeki kuralların da Konvansiyona tabi olmasına vesile olunmuştur. 174 Böylece, Konvansiyon, tahkimin UNCITRAL Tahkim Kuralları’na göre yürütülmesinden bağımsız ola- rak anlaşmalara dayanan birçok yatırım uyuşmazlığında UNCITRAL Şeffaflık Kuralları’nın uygulanabilmesine olanak tanımıştır (m. 1/9). Konvansiyon, şeffaflık kurallarını anlaşmalarına uygulanabilir kılmak isteyen devletlere, diğer devletlerin sözleşmenin önerdiği me- kanizmayı kullanmak zorunda olmalarını beklemeden, bunu yapmak için etkili ve esnek bir mekanizma sunmaktadır. 175 Konvansiyonda opt-in imkanı tanınmasının yanında, taraflara be- lirli istisnalar için çekince koyarak kapsam dışı kalmaya da (opt-out) imkan verilmektedir (Konvansiyon m. 3). Çekince gösterilebilecek du- rumlardan ilki, belirli bir yatırım anlaşması kapsamında bir yatırımcı- devlet tahkimine uygulanmayacağının kararlaştırılabilecek olmasıdır (m. 3/1,a). Bir diğer çekince, UNCITRAL Tahkim Kuralları’na göre yürütülmeyen tahkimlerde şeffaflık kurallarının uygulanmayabilece- ğine ilişkindir (m. 3/1,b). Diğer çekince, bir tarafın kendisinin davalı olduğu tahkimlerde şeffaflık kurallarının uygulanmayacağını belirt- mesine ilişkindir (m. 3/1,c). Yine şeffaflık kurallarının revize edilmesi halinde tarafların 6 ay içinde revize edilmiş kuralların uygulamayabi- leceği de bir diğer çekince durumudur (m.3/2). Ancak şu unutulmamalıdır ki şeffaflıktan vazgeçmenin (opt-out) maliyeti, bir devletin yatırım anlaşmaları kapsamındaki taahhütlerini meşrulaştırma fırsatının ve yatırımcı-devlet tahkiminin de kendisini meşrulaştırma fırsatının kaybedilmesidir. 176 174 Konvansiyona göre devletler uygulama alanını genişletme imkanına sahip oldu- ğu için 3000’in üzerinde yatırım anlaşmasının Konvansiyon kapsamına girebi- leceği düşünüldüğünde düzenlemenin önemi daha iyi anlaşılacaktır, bkz. Keith Loken, “Introductory Note to UNCITRAL Rules on Transparency in Treaty-based Investor-State Arbitration”, American Society of International Law, 2013, Volume 52, No. 6, ss.1300-1308, s. 1300; Ribeiro and Douglas, s. 66; Schill, s. 202. 175 Ribeiro and Douglas, s. 67. 176 Ribeiro and Douglas, s. 71.