Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

420 Uluslararası Adalet Divanı’nın Chagos Takımadaları’nın 1965’te Morityus’tan Ayrılmasının ... Morityus bağımsızlığa hazırlanırken, 05.11.1965’te Morityus Ba- kanlar Konseyi ile Birleşik Krallık arasında imzalanan Anlaşma uya- rınca Morityus sömürgesinden Chagos Takımadaları’nın ayrılması karara bağlanmıştır. “Lancaster House Taahhütleri” (The Lancaster House Undertakings) adını alan Anlaşma ile Birleşik Krallık, Chagos Takımadaları’nı çevreleyen sularda Morityus’un balıkçılık hakları- nın saklı tutulacağı ve güvenlik ihtiyacının ortadan kalkması halinde Chagos’un Morityus’a intikalinin mümkün olacağı vaadinde bulun- muştur. 6 08.11.1965’te yapılan düzenlemeyle de Chagos Takımadala- rı, Seyşeller sömürgesinden ayrılan Aldabra, Fraquhar ve Derosches Adaları ile “Britanya Hint Okyanusu Toprakları” ( British Indian Ocean Territory -BIOT) adı altında birleştirilmiştir. Ayrı bir anayasası ve hükü- meti olan Birleşik Krallık’ın bu deniz aşırı toprakları, Seyşeller sömür- gesi valisinin yönetimi altına konulmuştur. 1976 yılında yenilenen dü- zenlemeyle Aldabra, Fraquhar ve Derosches Adaları Seyşeller’e iade edilmiş, böylelikle BIOT Chagos Takımadaları’ndan ibaret kalmıştır. 30.12.1966’da ise Birleşik Krallık ve ABD arasında yapılan Anlaş- mayla, Chagos’un 50 yıllık bir dönem için savunma amacıyla ABD tara- fından kullanılmasına, sürenin sonunda tarafların itiraz etmemesi ha- linde kullanım hakkının 20 yıl daha uzatılmasına karar verilmiştir. Bu bağlamda 1972 yılında da takımadaların en büyüğü olan Diego Garcia üzerinde ABD’nin bir deniz üssü kurması için anlaşmaya varılmıştır. Takımadalar’ın savunma amaçlı kullanılması ve bir askeri üsse ev sa- hipliği yapması, bir anlamda adaların nüfustan arındırılması anlamına gelmiştir. Nitekim bunun için önce 1967-68 yıllarında kopra plantas- yonlarında çalışan işçilerin adaları terk etmesi yönünde düzenlemeler yapılmış, 1971 yılında ise tüm nüfus Diego Garcia’yı terk etmek zorun- da bırakılmıştır. Yerlerinden edilenler önce Salomon ve Peros Banhos Adalarına ardından ise Morityus ve Seyşeller’e yerleştirilmiştir. Öyle ki, Chagos Takımadaları’nda 2000 civarında olduğu tahmin edilen toplam nüfusun 1972 yılına gelindiğinde neredeyse sıfıra indiği tah- min belirtilmektedir. 7 Birleşik Krallık 1972 ve 1978 yıllarında iki taksit 6 “The Lancaster House Undertakings as Binding Commitments”, <https://www. myheplus.com /sites /www.myheplus.com/files/downloads/topics/Acti- vity%20One%20-%20The%20 Lancaster %20House %20 Undertakings%20as%20 Binding%20Commitments.pdf>, (Erişim tarihi 16.01.2020). 7 Gifford ve Dunne, a.g.e., s. 40.