Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

428 Uluslararası Adalet Divanı’nın Chagos Takımadaları’nın 1965’te Morityus’tan Ayrılmasının ... Divan değerlendirmesinde, Genel Kurul’un sömürgelikten kurtul- ma sürecindeki rolüne bilhassa 1514 sayılı karara özel bir önem ver- miştir. 1514 sayılı kararı takiben 28 devletin bağımsızlığını kazandı- ğını hatırlatan Divan, bu durumu karar ile sömürgelikten kurtulma süreci arasında açık bir bağın göstergesi kabul etmiştir (para. 150). Bağlayıcı olmayan ancak bir uluslararası örf-adet kuralı olarak self- determinasyon hakkıyla ilgili açıklayıcı niteliği haiz 1514 sayılı Genel Kurul kararına normatif bir değer atfedilmiştir. 29 1514 sayılı karar, self-determinasyon hakkının bir uluslararası örf-adet kuralı olduğunu açıklayıcı bir niteliğe sahip olmakla birlikte karar oylamasına katılan devletlerin hakkın varlığına yönelik bir itiraz getirmemiş olmasının da bu durumu teyit eder nitelikte olduğu değerlendirilmesine imkân ver- miştir (para. 152). Zira 1514 sayılı kararın kabulünde 89 devlet olumlu oy kullanırken, dokuz devlet henüz hakkın uygulanması için gerekli şartların oluşmamış olduğundan bahisle çekimser kalmış, ancak hiçbir devlet olumsuz oy kullanmamıştır. Dolayısıyla bu karar, uluslararası örf-adet hukukunda self-determinasyon hakkının varlığını ortaya koy- mak için gerekli olan opinio juris unsurunun ispatı olarak ele alınmış, kararın ardından çok sayıda sömürgelik altındaki devletin bağımsızlı- ğını kazanması da genel bir uygulamanın göstergesi kabul edilmiştir. Divan self-determinasyon hakkının uluslararası örf-adet huku- kundaki yerini belirlemede 1514 sayılı kararın yanı sıra iki uluslararası hukuk metnine daha atıf yapmıştır. Bunlardan ilki yine bir Genel Ku- rul kararı olan 24.10.1970 tarihli “Devletler Arasında Birleşmiş Millet- ler Antlaşması’na Uygun Şekilde Dostane İlişkiler Kurma ve İşbirliği Yapmaya Dair Uluslararası Hukuk İlkeleri Hakkında Bildiri”dir. Bil- diride eşit haklar ve halkların self-determinasyon hakkından bahisle, her devletin self-determinasyon hakkından mahrum bırakacak zorla- ma tedbirlerinden ve milli birlik ve ülkesel bütünlüğü bozacak tasar- 29 “Nükleer Silah Tehdidi ya da Kullanımının Hukuka Uygunluğu” danışma görü- şünde Divan, bağlayıcı olmayan Genel Kurul kararlarının normatif değerini ön plana çıkartmıştı. Kararda bir uluslararası örf-adet kuralının ortaya çıkıp çıkma- dığını belirlemede ortaya konması gereken opinio juris unsurunun, Genel Ku- rul kararlarının içeriği ve kabul koşullarından anlaşılabileceği belirtilmişti. Bkz. Uluslararası Adalet Divanı, “Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons”, Advisory Opinion, 08.07.1996, para. 70, <https://www.icj-cij.org/en/case/95>, (Erişim tarihi 17.01.2020).