Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

431 TBB Dergisi 2021 (152) Müge DALAR hakkının kristalize olmuş halini temsil eden, bu hakkın uluslararası örf-adet kuralı olarak varlığını ispat eden ve sömürgelikten kurtul- ma sürecine ivme kazandıran bir karar olarak ele alınmıştır. Birleşik Krallık Divan’a sunduğu yazılı beyanda, sömürgelikten kurtulmanın uluslararası hukukta halklara tanınmış bir hak olmaktan ziyade siya- sal bir süreç olduğuna dikkat çekmişti. 34 Milletler Cemiyeti dönemi de dâhil olmak üzere bu siyasal sürecin nihayetinde 1960’lardan son- ra bir hak olarak self-determinasyonun ortaya çıktığını savunmuştu. Birleşik Krallık 1514 sayılı kararın self-determinasyon hakkını açıkça kuran bir karar olmadığını, dahası Morityus’un bağımsızlığını kazan- dığı 1968 tarihinde uluslararası hukukta self-determinasyon hakkının bulunmadığını öne sürmüştü. Birleşik Krallık’ın görüşüne göre BM Antlaşması’nda yer alan self-determinasyon ilkesinin içeriği belli ol- madığından bir hak olarak ele alınması mümkün değildir. Genel Kurul kararları da zaten bağlayıcı olmadığından ve devletlere yükümlülükler getiremediğinden uluslararası hukukta self-determinasyon hakkının varlığından ancak İkiz Sözleşmeler’in yürürlüğe girdiği 1976 yılı itiba- rıyla söz edilebilirdi. Dolayısıyla Birleşik Krallık, self-determinasyon hakkının 1965-1968 yılları arasında bir uluslararası örf-adet kuralı ol- madığını savunmuştu. Ancak Divan, ilgili dönemde sömürgelikten kurtulma süreci bağlamında self-determinasyon hakkının uluslararası örf-adet hukukunda mevcut olduğu ve bu hakkın toprak bütünlüğüne saygı ilkesi ile birlikte ele alınması gerektiği ve yine hakkın içeriğinin belirlenmesinde ilgili dönemin öncesi ve sonrasını da kapsayacak şe- kilde daha geniş ele alınması gerektiğinde ısrarcı olmuştur (para. 161). C. Danışma Görüşü Uygulanacak hukuk kurallarının belirlenmesinin ardından Divan, mevcut ihtilafın değerlendirmesine geçmiştir. 1814 Paris Antlaşması’nı takiben Morityus ve bağlı adalar, Birleşik Krallık’ın sömürge yöneti- mi altına girmiş ve 66(1) sayılı özerk olmayan bölgelere ilişkin Genel Kurul kararında da görüldüğü gibi Chagos Takımadaları Morityus’un bağlı bölgesi olarak kayıtlarda yer almıştır (para. 170). Divan, Cha- gos Takımadaları’nın ayrılması kararının alındığı Lancaster House Taahhütleri’nin imzalandığı 1965 tarihinde de Morityus halen Birleşik 34 Birleşik Krallık Yazılı Beyan, para. 8(9).