Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

439 TBB Dergisi 2021 (152) Müge DALAR UAD Statüsü’nün 65. maddesindeki “Divan….her türlü hukuksal sorun hakkında görüş verebilir” vurgusu, Divan’ın danışma görüşü vermeme konusunda takdir yetkisi olduğu şeklinde yorumlanmakta- dır. 51 Ancak Divan’ın yerleşik içtihadına bakıldığında, danışma görüşü isteminin mücbir sebep olmadıkça reddedilmemesi gerektiğinin vur- gulandığı görülmektedir. 52 Bu nedenle Divan bugüne dek cevap ver- meme konusundaki takdir hakkını hiç kullanmamıştır. Danışma görüşlerinde uygulanacak usule ilişkin özel kuralların haricinde Divan, UAD Statüsü’nün 68. maddesi uyarınca uygulana- bilir olduğu ölçüde hukuksal uyuşmazlıklara uygulanan kaidelerden de esinlenebilir. Dolayısıyla dava yolunda uygulanan, örneğin ad hoc yargıçların atanması gibi, basın mensuplarının davayı takipleri gibi usuller, danışma görüşü yolunda da uygulanabilmektedir. 53 Divan’ın önüne gelen danışma talebi, Divan’ın yargı yetkisini tanıyan tüm dev- letlere bildirilir ve bu devletler ve uluslararası örgütler, soruna iliş- kin yazılı ve sözlü beyanlarını ve yapılan beyanlara ilişkin görüşlerini Divan’a sunabilirler. 54 Divan’ın verdiği danışma görüşlerinin muhatabı sadece görüşü talep eden kurumdur. Davalarda alınan kararların bile sadece davanın taraflarını bağladığı ve yalnızca o dava için geçerli oluğu hatırda tu- tulduğunda, danışma görüşlerinin devletler için doğrudan sonuç do- ğurması beklenemez. Bir görüş oluşturmak, bir hukuksal belirsizliği ortadan kaldırmak amacıyla Divan’a başvuran organ için de danışma görüşleri bir tavsiyeden öteye geçmez, ne yapılıp yapılmayacağı ilgili organa kalır. Nitekim Divan, 1950 yılında verdiği “Barış Antlaşmaları- nın Yorumlanması” danışma görüşünde, danışma görüşlerinin huku- ken bağlayıcılığı olmadığına, yalnızca istişari nitelik taşıdığına dikkat çekmiştir. 55 Özellikle BM’nin ana organları olan Genel Kurul ve Gü- 17.01.2020). 51 Aljaghoub, a.g.e., s. 64. 52 Uluslararası Adalet Divanı, “Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestinian Territory,” Advisory Opinion, para. 44, 09.07.2004, <https://www.icj-cij.org/en/case/131>, (Erişim tarihi 01.02.2020). 53 İlhan Lütem, “Milletlerarası Adalet Divanının İstişari Mütalaaları,” Ankara Üni- versitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 45, S. 1(1990), s. 85. 54 Birleşmiş Milletler, “Statue of the International Court of Justice”, madde 66, <https://www.icj-cij.org/en/statute>, (Erişim tarihi 20.01.2020). 55 Uluslararası Adalet Divanı, “Interpretation of Peace Treaties with Bulgaria, Hun- gary and Romania”, Advisory Opinion, 30.03.1950, s. 10, <https://www.icj -cij. org/en/case/8>, (Erişim tarihi 12.01.2020).