Türkiye Barolar Birliği Dergisi 152.Sayı

48 İdari Sözleşmelerden Kaynaklanan Suç ve Cezalara Genel Bir Bakış ta sunt servanda) ilkesi geçerli olup “sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması” (clausula rebus sic stantibus) oldukça ayrıksıdır. Ger- çekten de özel hukuk sözleşmelerinde sözleşmenin taraflarından bi- risinin iradesiyle sözleşmenin uyarlanması mümkün bulunmamakta, oldukça ayrıksı hallerde, örneğin, hiper- enflasyon nedeniyle akdin temelinden çökmesi gibi durumlarda tarafların anlaşması, kanun veya yargıç tarafından yapılabilmektedir. 19 Buna karşın, idari sözleşme du- rumunda sözleşmenin yapıldığı andaki koşullara göre şartname belir- lendiği için zaman içerisinde ihtiyaçların değişmesi veya teknolojinin ilerlemesi nedeniyle sözleşmede değişiklik yapmak gerekebilmekte, 20 idare, tek yanlı kararıyla karşı âkidi değişikliğe zorlayabilmektedir. Karşı âkit, idarenin tek yanlı kararıyla belirttiği hususlara ya rızasıyla uyacak, rıza göstermediği durumlarda idare onu zorlayacak ve yap- madığı takdirde belki de sözleşmeyi feshedecektir. Gerçekten de idari sözleşmede geçerli olan “değişkenlik kuralı” şartların değişmesi duru- munda sözleşmenin değiştirilmesini gerektirir. Sözleşmede böyle bir şart öngörülmese bile idare tek yanlı işlemleriyle sözleşmeyi değiştire- bilme yetkisine sahiptir. 21 Yapılan bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere idari sözleşme, özel hukuk sözleşmelerinden önemli ölçüde farklılık göstermekte ve ati- pik bir sözleşme niteliğini taşımaktadır. Bu yüzden idari sözleşmeden kaynaklı olarak idarenin ceza vermesinde kanunilik ilkesinin uygu- lanmayacağı savı isabetli değildir. Bu savın isabetsizliğini göstermek üzere öncelikle idari sözleşmeden kaynaklanan suç ve cezaların hangi kategori suç ve cezaya dâhil olduğu üzerinde durulması faydalı ola- caktır. 1. İDARİ SÖZLEŞMELERDEN KAYNAKLANAN SUÇ VE CEZALAR İDARİ SUÇ ve CEZALARIN KAPSAMINA GİRER Aşağıda ayrıntılarıyla görülecek olsa da burada şu hususu hemen belirtmek gerekir ki idarenin idari sözleşmeye dayalı olarak verdiği ceza, “idari ceza” tanımına girer. Zira idari ceza; yönetilenlere, idare- 19 Konu hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hü- kümler Cilt I, Sevinç Matbaası, Ankara 1991, s. 575-580. 20 Konu hakkında Fransa ve Türkiye’den örnekler için bkz. Azrak, s. 31 vd. 21 A.g.e., Krş. Onar, s. 1596-1597.