Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

116 (Olan ve Olması Gereken Açısından) Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Basit Muhakeme aleni yapılmasının, silahların eşitliği ilkesinin ve savunma hakkının güvencesini oluşturduğunu ifade etmektedir. Bununla birlikte, söz ko- nusu güvence dolayısıyla her türlü yargılamanın mutlaka duruşmalı yapılması mecburiyeti bulunmamaktadır. Öyle ki, usul ekonomisi ve iş yükünün azaltılması gibi amaçlarla, bazı yargılamaların duruşma- dan istisna tutulması ve duruşma yapılmaksızın karara bağlanması temel hakların ihlali şeklinde yorumlanamayacaktır. Buradaki sınır, adil yargılama ilkelerine uyulmasıdır. Örneğin, ilk derece mahkeme- leri önünde duruşmalı yargılama yapılıp karar verildikten sonra, ka- nun yolu incelemesinin tarafların iddia ve savunmaları yazılı olarak alındıktan sonra dosya üzerinden yapılması, adil yargılanma hakkının ihlali olarak değerlendirilemeyecektir. 24 Basit muhakeme, bu açıdan bir değerlendirmeye tabi tutulduğun- da, duruşma yapılmayarak muhakemenin özelliklerinden biri olan ba- sitliğin sağlandığının söylenmesi mümkündür. Bunun, muhakemenin diğer bir özelliği olan adaleti sağlayıp sağlamadığı ise tartışılmalıdır. İHAM ve Anayasa Mahkemesi kararlarından hareket edildiğinde, mu- hakemenin duruşmalı olarak yürütülmesinin mecburi olmadığı anla- şılmaktadır. Basit muhakeme, adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda uygulanabi- leceği için bunun, hafif suçlarda uygulanabildiği, dolayısıyla adil yar- gılanma hakkını ihlal etmediği ileri sürülebilir. Mamafih, takdir kanun koyucuya ait olmakla birlikte, kanaatimizce, üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda yani hürriyeti bağlayıcı cezayı gerektiren suçlarda da basit muhakemenin uygulanabilmesi, adil yargılanma hakkını ihlal edici, keza, muhakemenin adalet özel- liğini olumsuz etkileyici niteliktedir. 25 Bir mukayeseye imkân vermesi 24 Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararı, Başvuru Nu: 2013/664, Karar Ta- rihi: 17.09.2013, s. 6, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2013/664, Erişim Tarihi: 20.03.2020. 25 Aynı yönde görüş için bk. Centel/Zafer, s. 1028, 1029; Mustafa Özen, Ceza Muha- kemesi Hukuku Dersleri, 5. baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2020, s. 973; Yılmaz/ Apiş, s. 86. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Ceza Adaletinin Sadeleştiril- mesi Hakkında Üye Devletlere Yönelik R(87) 18 numaralı Tavsiye Kararındaki şu ifadelerin zikredilmesi iktiza etmektedir: “… c. Davanın durumları gereği hafif nitelikteki suçlara özgü basit usuller // 1. Hafif suçlarda maddi gerçeğin iyice saptanmış olması ve zanlının suçu işlediğine kesin gözle bakılması hâlinde ceza kararnamesi usulünde olduğu gibi basit usulle, bir başka deyişle adli makamca yazılı usulle, duruşma yapılmaksızın hüküm niteliğinde karar verilmelidir. …