Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

120 (Olan ve Olması Gereken Açısından) Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Basit Muhakeme yeti bağlayıcı ceza olduğunda, sanık veya başkaları buna karşı gelecek olursa artık muhakemenin basitlik özelliği de olumsuz etkilenecektir. Çünkü hem basit muhakeme ile dosya üzerinden muhakeme gerçek- leştirilmiş olacak hem artık duruşma açmak suretiyle muhakeme tek- rarlanacaktır. 37 Öz bir ifadeyle, basit muhakemenin uygulanmasına karar verilebilecek olan ve hapis cezasını gerektiren suçlarda, hapis cezasının üst sınırının aşağıya çekilmesi veya tamamen kaldırılarak, basit muhakemenin, yalnızca adli para cezasını gerektiren suçlarda uygulanabileceğinin kabul edilmesi gerekmektedir. Serdedilen bu görüşe karşılık, basit muhakemenin kapsamının da- ralacağı ve müesseseden beklenen amaçların gerçekleşmeyeceği ifade edilebilir. Önemle belirtilmelidir ki, kanaatimizce, bu durum, olması gereken özelliklerine uygun bir ceza muhakemesi sürecinin ortaya çık- masını engellemeyecektir. Şöyle ki, basit muhakemenin uygulanması- na, asliye ceza mahkemesi tarafından ancak iddianamenin kabulün- den sonra karar verilebilecektir. Daha açık ifadeyle, basit muhakeme, kovuşturma evresinde uygulanabilecek bir müessesedir. Bu durumda, genel hükümlere göre yürütülecek bir muhakemede olduğu gibi, basit muhakemede de muhakemenin iki evresinden biri olan soruşturma evresi mutlaka geçilmiş olacaktır. CMK’nın sisteminde, delillerin elde edilmesi gereken ve bu suretle kendisinden sonra gelecek kovuşturma evresi açısından hazırlayıcılık niteliğini haiz olan veya kovuşturma ev- resine hiç geçilmeden muhakeme süreci açısından ayıklayıcılık niteli- ğini haiz olan evre, soruşturma evresidir. 38 Takdir edilebileceği üzere, soruşturma evresi, kovuşturma evresine nazaran daha uzun sürecek, 39 37 Aynı yönde görüş için bk. Sütçü, s. 61; Alp Öztekin, “Türk Ceza Muhakeme- sinde Basit Yargılama Usulü”, https://www.hukukihaber.net/turk-ceza- muhakemesinde-basit-yargilama-usulu-makale,7128.html, Erişim Tarihi: 06.06.2020 (Bununla birlikte, öğretide Öztekin, karşı gelme olmadan kesinleşecek hükümlerin de olacağı ve bunun oranının daha yüksek olabileceği şeklinde bir ihtimal olduğunu ifade etmektedir.). 38 Erdener Yurtcan, Ceza Yargılaması Hukuku, 16. bası, Seçkin Yayınevi, Ankara 2019, s. 67, 68, 476; Özbek/Doğan/Bacaksız, s. 190. 39 Bu noktada, etkin soruşturma yükümlülüğü dolayısıyla soruşturmanın, makul süre içinde tamamlanması mecburiyeti göz ardı edilmemelidir. Bununla birlikte, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi içtihatları doğrultusunda, söz konusu mecburi- yet, her olayın kendi koşulları çerçevesinde ayrı ayrı değerlendirilecektir. Nitekim İHAM, soruşturma evresinin uzamasının, olayın karmaşıklığından veya başvura- nın davranışlarından kaynaklandığı hâllerde etkin soruşturma yükümlülüğünün ihlali yönünde karar vermemektedir. Yetkili makamlar, yapmaları gereken soruş-