Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

123 TBB Dergisi 2021 (153) Hakan KAŞKA ki, hüküm açısından bakıldığında belgelerin varlığı söz konusu oldu- ğunda, mahkeme, bunları ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edecek- tir. Aksi bir yorumla, soruşturma evresinde mevcut olan bir delilin, kovuşturma evresinde ve mahkeme tarafından elde edileceği ifade edildiğinde, CMK m. 251/2’nin son cümlesi, CMK’nın ceza muhake- mesi sistemi ile çelişecektir. CMK m. 174/1-b’deki, suçun sübutuna doğrudan etki edecek mevcut bir delil toplanmadan düzenlenen iddi- anamenin iade edileceği hükmü, bunun kanıtıdır. 45 Eğer söz konusu delilin elde edilmesi, bir şekilde gözden kaçırılarak gerçekleştirilme- miş ve mahkeme, bunu, iddianameyi kabul ettikten sonra fark etmişse ceza muhakemesinin maddi gerçeğe ulaşma amacı dolayısıyla hâkim, onun re’sen delil etme yetkisi doğrultusunda bu belgeyi isteyecektir. 46 Bu durumda da CMK m. 251/2’nin son cümlesi, âdeta malumun ila- mıdır. Muhakemenin adalet özelliği açısından sorun teşkil eden husus ise bu belgenin, sanığa tebliğ edileceği hususunda herhangi bir düzen- leme yapılmamasıdır. Örneğin, adli tıp kurumundan bir bilirkişi rapo- ru talep edildiğinde, sanığın, bu raporu bilmeden, buna karşı savun- malarını yapması mümkün değildir. Bunun da silahların eşitliği ilkesi ve çelişme ilkesi ile bunların kapsamında bulunduğu adil yargılanma hakkına aykırılık teşkil ettiği, keza, muhakemenin adalet özelliğini olumsuz etkilediği açıktır. 47 Olması gereken, eğer bu şekilde sonradan elde edilen belgeler varsa bunların da sanığa tebliğ edilmesidir 48 . 45 Centel/Zafer, s. 771, 772. 46 Ünver/Hakeri, s. 89, 90. 47 Gözübüyük/Gölcüklü, s. 292, 293; Sibel İnceoğlu, Adil Yargılanma Hakkı Ana- yasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi – 4, Avrupa Konseyi An- kara Program Ofisi, Ankara 2018, s. 125, 138, 142, 145. “Silahların eşitliği ilkesi, kural olarak bir davanın taraflarının sunulan kanıt ve bütün görüşler hakkında bilgi sahibi olması ve bunlarla ilgili görüş bildirme hakkını da içinde barındırır … Burada asıl önemli olan şey, tarafların adaletin işleyişine olan güvenidir ki, bu da diğer hususların yanı sıra, tarafların dosyadaki tüm belgelerle ilgili görüş bildirme fırsatı bulduklarını bilmelerine bağlıdır … // … Çekişmeli yargılama il- kesinin anlamı, bir hukuk ya da ceza davasında tüm taraflara, mahkemenin kara- rını etkilemek amacıyla ulusal yargının bağımsız bir mensubu tarafından olsa bile gösterilen kanıtlar ve sunulan görüşlerle ilgili bilgiye sahip olma ve bunlarla ilgili görüş bildirebilme hakkının tanınmasıdır …” Bk. Osman Doğru/Atilla Nalbant, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar 1. Cilt (İHAS 2, 3, 4, 5, 6 ve 7. maddeler), Avrupa Konseyi ve T.C. Yargıtay Başkanlığı, Ankara 2012, s. 637. 48 Aynı gerekçeyle olsa gerektir ki, öğretide Değirmenci, bu durumda, basit muha- kemenin uygulanmaması ve muhakemenin genel hükümlere göre bir ifadeyle du- ruşmalı olarak devam ettirilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Değirmenci, s. 45.