Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

133 TBB Dergisi 2021 (153) Hakan KAŞKA ku müessesesi olduğu anlamına gelmemektedir. Meselenin çözülmesi için başvurulan kriter, norm, suçun varlık şartlarını, yani bir ifadeyle, unsurlarını, suça uygulanması gereken yaptırımın türünü ve özellik- lerini belirmeye yönelik ise maddi ceza hukuku normu; kanunda be- lirlenen yaptırımın, bir suç işlendiğinde, bunu işlediği sanılan/bunu işlediği tespit edilen kimseye ulaşmasını sağlayan faaliyetler bütünü- nü düzenlemeye yönelik ise muhakeme hukuku normu olduğunun kabul edilmesidir. 68 Bir normun, devletin cezalandırma yetkisi ile ilgili olması, örneğin, bu yetkinin kullanılamaması sonucunu doğuran bir müesseseye ilişkin olması hâlinde de bir maddi ceza hukuku normu söz konusu olacaktır. Bununla birlikte, bazı müesseselerin, maddi ceza hukuku veya ceza muhakemesi hukuku müessesesi olmak bakımın- dan, karma bir niteliğe sahip olduğu Yargıtay içtihatlarında ifade edil- mektedir. Söz konusu içtihatlarda, CMK’da düzenlenen bazı müesse- selerin, mezkûr özelliği haiz olmalarına binaen maddi ceza hukuku müessesesi olma yönünün de bulunduğu; bunun bir sonucu olarak, bu müesseselerde, lehe kanun uygulaması yapılabileceği görüşü ser- dedilmiştir. 69 Basit muhakeme, maddi ceza hukuku veya ceza muhakemesi hu- kuku müessesesi olma bakımından ele alındığında, bunun, bir ceza muhakemesi hukuku müessesesi olduğu ifade edilmelidir. Çünkü ba- sit muhakemeye ilişkin düzenleme, yukarıdaki gerekçede belirtildiği gibi, yaptırımın, kişiye ulaşmasını sağlayan faaliyetler bütününü dü- zenleyen bir normdur. Bu nedenle, basit muhakemeye ilişkin düzenle- melerin zaman bakımından uygulanmasında, bunların lehe veya aley- he olduğuna bakılmaksızın, derhâl uygulanma ilkesi geçerli olacaktır. Önemle ifade edilmelidir ki, basit muhakemeye ilişkin hükümlerin za- man bakımından uygulanması hususunda, yukarıda zikredildiği gibi, 7188 numaralı Kanun’da açık hükümler bulunmaktadır. 7188 numara- 68 Nevzat Toroslu/Haluk Toroslu, Ceza Hukuku Genel Kısım, 25. baskı, Savaş Yayı- nevi, Ankara 2019, s. 33, 34. 69 Örneğin uzlaştırma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması müesseselerinin, devlet ile fail arasındaki ceza ilişkisinin sona ermesine yol açması sebebiyle bu kapsamda zikredilmesi mümkündür. Bilgi ve bu husustaki Yargıtay içtihatları için bk. Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1 – 75, 7. baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2019, s. 111, 112; Centel/Zafer, s. 873; Seydi Kaymaz/ Hasan Tahsin Gökcan, Uzlaşma ve Önödeme, 2. baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2007, s. 53, s. 53’te dn. 25.