Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

135 TBB Dergisi 2021 (153) Hakan KAŞKA kim Anayasa Mahkemesi, 25.06.2020 tarihli ve Esas: 2020/16, Karar: 2020/33 numaralı kararı ile “ 25. Bu kapsamda bazı yargılama usulü kural- ları, kovuşturulan fiiller için öngörülen ceza miktarlarını etkileyebilmektedir. Ceza miktarını etkileyen yargılama kurallarında failin lehine olan düzenle- melerin geçmişe uygulanmaması, suçta ve cezada kanunilik ilkesiyle bağdaş- maz. Düzenlemelerin yer aldığı kanunların onların yorumlanmasında öneme sahip olmakla birlikte anayasal ilkelerin uygulanmasında belirleyici değildir. Dolayısıyla ceza miktarının üzerinde fail lehine bir etki oluşturan ceza muha- kemesi kurallarının da geçmişe uygulanması suçta ve cezada kanunilik ilke- sinin bir gereğidir. 26. Nitekim Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de Sözleşme’nin 7. maddesinin birinci paragrafına ilişkin içtihadında ceza muhakemesi kurallarının derhâl uygulanmasının makul olduğunu kabul et- mekle birlikte cezai yaptırım gerektiren fiiller için öngörülen cezanın süre- sine etki eden yargılama usulü kurallarının da Sözleşme’nin 7. maddesinin birinci paragrafının kapsamında olduğunu belirtmiştir. Bu bağlamda AİHM ceza süresini azaltan yargılama usulü kurallarının fail lehine uygulanması gerektiğine karar vermiştir … 27. İtiraz konusu kural belirli bir tarihten önce kovuşturma aşamasına geçilmiş dosyalarda basit yargılama usulünün uy- gulanamayacağını öngörmektedir. Yukarıda da belirtildiği üzere Kanun’un 251. maddesinin (3) numaralı fıkrası basit yargılama usulünün uygulanması sonucunda mahkûmiyet kararı verildiği takdirde verilecek sonuç cezada dört- te bir oranında indirim yapılmasını öngörmektedir. Buna göre itiraz konusu kural yargılama aşamasında olup henüz hüküm kurulmamış dolayısıyla yeni bir yargılama usulünün uygulanabileceği dosyalarda ceza miktarı üzerinde fail lehine etkisi olan basit yargılama usulünün belirli bir tarihten sonra ko- vuşturma aşamasına geçilmiş dosyalarla sınırlı olarak uygulanmasını öngör- mek suretiyle Anayasa’nın 38. maddesini ihlal etmektedir ” şeklindeki ge- rekçelere istinaden, CMK’ya eklenen Geçici Madde 5/1-d’de yer alan, kovuşturma evresine geçilmiş ibaresinin, basit muhakeme yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve bu ibarenin iptaline karar vermiştir. 72 hükmü olmadığı, aynı zamanda maddi ceza hukukuna dair bir hüküm olduğu … anlaşılmakla …” (Karar, Legalbank Programından alınmıştır, Erişim Tarihi: 07.02.2021.). 72 https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ND/2020/33?EsasNo=2020%2 F16&KararAramaRaporu=1, Erişim Tarihi: 07.02.2021. Nitekim İHAM, AYM’nin yukarıda zikredilen iptal kararında da atıf yaptığı Scoppola/İtalya davasında, hangi kanunda yer alırsa alsın, hapis cezasının süresine ilişkin bir kuralın, maddi ceza hukuku kuralı olduğunu; bu bağlamda, hapis cezasının süresinin daha az olarak düzenlendiği kuralın yani lehe olan kuralın uygulanması gerektiğini ifade