Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

189 TBB Dergisi 2021 (153) Buket DENİZ Çalışmamızda idarenin sorumluluğunu gerektiren hizmet kusu- runu inceleyerek, özellikle yargı kararlarındaki görünümünü, özellik- lerini ve kişisel kusur ile ilişkisini ortaya koymaya çalışacağız. İlk bö- lümde idarenin sorumluluğu konusu genel olarak ele alınacak, ikinci bölümde daha çok hizmet kusuru kavramına odaklanılacaktır. I. İdarenin Sorumluluğu A. Genel Olarak Hukuk alanında sorumluluk, başkalarına verilen zararların karşı- lanması yükümlülüğü anlamına gelir. 1 Sorumluluk, siyasi sorumluluk, cezai sorumluluk ve mali sorumluluk olmak üzere farklı boyutlarda ele alınmaktadır. İdarenin siyasi sorumluluğu ve cezai sorumluluğu değil; sadece mali sorumluluğu olabilir. Zira idarenin cumhurbaşka- nı ve bakanlar hariç diğer makamlarının siyasi sorumluluğu yoktur. 2 Cezai sorumluluk ise kusurlu hareket edebilme yeteneği olan gerçek kişilere özgü olup insan dışındaki varlıkların kusurlu hareket edebil- me yetenekleri olmadığı için haklarında ceza yaptırımı uygulanamaz. Türk Ceza Kanunu’nun 20. maddesinin 2. fıkrasında da tüzel kişilere suç dolayısıyla ceza yaptırımının uygulanamayacağı, yalnızca güven- lik tedbirlerinin uygulanabileceği belirtilmiştir. 3 İdarenin mali sorumluluğu, idarenin bir kişiye verdiği zararın ida- renin mal varlığından bazı değerlerin zarar gören kişinin malvarlığına aktarılarak tazmin edilmesidir. İdare normalde kendi verdiği zararı, 1 Halil Kalabalık, İdare Hukukunun Temel Kavram ve Kurumları, Sakarya, 2008, s. 527. 2 Kemal Gözler, İdare Hukuku, Cilt II, Güncellenmiş 3. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2019, s. 1035, 1041. Siyasi sorumluluk, yönetenlerin ekonomik, sosyal, kültürel, dış politikaya dair vs. konulardan kaynaklı eylem ve işlemlerinden kaynaklana- bilir. Müeyyidesi, sorumluluk sahibi kişinin görevden uzaklaştırılmasıdır. Cum- hurbaşkanlığı sisteminde, Cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçildiği için siyasi sorumluluğu halka karşıdır ve seçimler yolu ile gerçekleşir. Seçmenler politikalarından memnun olmadığı Cumhurbaşkanını tekrar seçmemek suretiyle siyasi sorumluluğun gerçekleşmesini sağlayabilirler. Cumhurbaşkanının TBMM ya da başka bir organ karşısında siyasi sorumluluğu yoktur. Cumhurbaşkanlığı sisteminde bakanlar ise yalnızca Cumhurbaşkanına karşı sorumludur, Cumhur- başkanı bakanları hiçbir gerekçe göstermeden her zaman görevden alabilir. Yavuz Atar, Türk Anayasa Hukuku, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, s. 306. 3 Mahmut Koca ve İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2020, s. 702.