Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

210 İdarenin Sorumluluğunu Doğuran Hizmet Kusuru ve Hizmet Kusuru - Kişisel Kusur Ayrımı re, her sakatlık hali idarenin hizmet kusuru anlamına gelmez. Dahası hukuka aykırılık nedeniyle bir işlemin iptal edilmesi durumunda her zaman hizmet kusuru olmayabilir. 70 Zarar görenler, hukuka aykırı işlemlerin uygulanmasından doğan zararların karşılanmasını doğrudan doğruya tam yargı davası açarak idareden talep edebilecekleri gibi, iptal davasıyla birlikte ya da iptal davasının sonuçlanmasının ardından da isteyebilirler. Yoklukla sakat işlemler için de benzer durum söz konusudur. KALABALIK’a göre, bu işlemler bakımından, yoklukla sakat işlemi uygulayan kamu per- sonelinin kötü niyet, kasıt, kin, garez, intikam ya da ağır dikkatsizlik gibi görev ve hizmetle ilişiğini kesen bir kusur bulunmadığı sürece yoklukla sakat işlemin doğurduğu zarardan da idare, hizmet kusuru esasına göre sorumludur. 71 G. Hizmet Kusurunun Kanıtlanması ve Kusur Karinesi İdarenin kusurlu olduğunun kanıtlanması, genel bir usul hukuku kuralı olan “ iddia eden ispatını mükelleftir ” kuralı gereği zarar gören da- vacıya düşer. Davacı, idarenin kusurunu kanıtlayamazsa idari yargı yeri davayı reddeder. Ancak bu durumu idari yargılama bakımından yumuşatan iki husus söz konusudur: “ re’sen araştırma ilkesi ” ve “ kusur karinesi ”. Re’sen araştırma ilkesi, “ davanın taraflarının sunmasına veya talebine bağlı olmadan her türlü incelemenin mahkemece kendiliğinden yapılması ”dır. İYUK m. 20’de bu husus “Danıştay, bölge idare mahkemeleri ile idare ve vergi mahkemeleri, bakmakta oldukları davalara ait her türlü incelemeyi ken- diliğinden yapar. Mahkemeler belirlenen süre içinde lüzum gördükleri evra- kın gönderilmesini ve her türlü bilgilerin verilmesini taraflardan ve ilgili diğer yerlerden isteyebilirler” şeklinde düzenlenmiştir. Re’sen araştırma ilkesi gereği mahkemeler belgeleri istemenin yanı sıra gerekli görüyorlarsa keşif ve bilirkişi incelemesini de re’sen yaptırabilirler. İlkenin amacı, idari yargı bakımından daha güçlü taraf olan idare ile idare edilenleri eşitlemektir. Zira idarenin karşısındaki bireyin davasını aydınlatacağı 70 Kalabalık, s. 535. Bu durum yukarıda “Hizmet Kusuru ve Hukuka Aykırılık” baş- lığı altında ifade edilmişti. 71 Kalabalık, ss. 535-536.