Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

13 TBB Dergisi 2021 (153) Fahri Gökçen TANER Savunma; çelişme muhakeme hakkının (çelişme ilkesinin), CMK’nın 215 (her bir delil için tek tek) ve 216. (tüm deliller bakımından bir bütün olarak) maddelerinin bir gereği olarak, dosyaya giren tüm bilgi ve belgelere ulaşabilmeli, beyanlar da dahil olmak üzere duruş- mada ortaya konulan deliller hakkında yorum yapabilmelidir. Buna ek olarak savunma, AİHS’nin 6/3-(d) ve CMK’nın 201. maddeleri uya- rınca mağdura soru sorma hakkını kullanabilmeli ve silahların eşitliği ilkesinin bir gereği olarak, bunları yaparken iddia makamı karşısında ciddi bir şekilde dezavantajlı konumda kalmamalıdır. Özerk bir kavram olan tanık kavramıyla; mağdur, bilirkişi ve suç ortağı arasındaki ilişkiyi böylelikle ortaya koyduktan sonra, inceleme konumuz olan mağdur ve bu kavram özelinde kırılgan mağdur kav- ramına geri dönebiliriz. İddia makamına veya savunmaya, katılan sı- fatını almış olsun veya olmasın, mağdura soru sorabilme imkânının sağlanması zorunludur. Dolayısıyla mağdura soru sorma ihtiyacı orta- ya çıktığında, mağdurun duruşmaya davet edilmesi zorunlu hale gelir ve mağdur davete icabet etmediği takdirde zorla getirilmesi gerekir. Yargıtay uygulaması da bu yöndedir. 37 Bu noktada, savunmanın ilk derece mahkemesinde, mağdura soru sormaya yönelik ihtiyacı orta- ya koyması önemlidir. Bu yapılmadığı takdirde, kanun yolunda CMK bağlamında savunma hakkının mahkeme kararıyla kısıtlandığını or- taya koymak son derece güç olacaktır. Buna ek olarak AİHM ve Ana- yasa Mahkemesi ihlal kararı verirken, yetkili makamların ilgiliyi du- ruşmaya getirmeye yönelik aktif bir çaba içerisinde olup olmadıklarını da dikkate almaktadır. 38 15.12.2011, §118; Kolu/Türkiye, 02.08.2005, §59; Hümmer/Almanya, 19.10.2012, §38; Cezair Akgül başvurusu, 26.10.2016, §41-45. Örnek bir Yargıtay kararı için bkz. “5271 Sayılı CMK’nın 217. maddesinin ‘Hâkim, kararını ancak duruşmaya getirilmiş ve huzurunda tartışılmış delillere dayandırabilir’ şeklindeki hükmü dikkate alınmadan, soruşturma aşamasındaki beyanı hükme esas alınan tanıklar... ve ...’in dinlenmemeleri suretiyle aynı Kanun’un 201, 215 ve 217. maddelerine ay- kırı davranılması (…).” Yar. 1. CD., E. 2016/2835, K. 2016/2380, T. 04.05.2016. (Ka- zancı Bilişim İçtihat Bilgi Bankası: SGT: 15.02.2020) 37 Bkz. Yener Ünver- Hakeri Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, C. I, 15. Bası, An- kara 2019. s. 675. 38 Rachdad/Fransa, 13.11.2003, §24; Salikhov/Rusya, 03.05.2012, §117-119; Gabriel- yan/Ermenistan, 10.04.2012; 81-85; Levent Yanlık başvurusu, 18.11.2015, §82-86; Ali Rıza Telek başvurusu, 30.12.2014, §51-54. Bkz. Sidhu, s. 134; Barkhuysen-Van Emmerik-Jansen-Fedorova, s. 645.