Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

314 Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Hükümsüz Evlilik Sözleşmelerinin Boşanmanın Eşler ... Evlenmenin gerçekleşmesi ve kendi isteklerini dayatma hususun- da güçlü konumda bulunan eş, bu müzakere gücü dengesizliğinden 62 yararlanmak suretiyle kendi lehine eşitliği bozan sözleşme dayatmışsa sözleşme ahlaka aykırılık nedeniyle geçerlilik denetiminden yine ge- çemez. Müzakere gücü dengesizliği ise deneyimsizlik, hiffet, güçsüz- lük veya müzayakadan 63 kaynaklanabilir. 64 Bu itibarla, eşler arasında müzakere gücü eşitsizliğinden ötürü eşlerden birinin diğeri aleyhine dengesizliğe yol açtığı ve üçüncü kişilere zarar veren evlilik sözleşme- lerinin ahlaka aykırı sayıldığı ifade edilebilir. 65 C. Uygulama Denetimi Evlilik sözleşmesi geçerlilik denetiminden geçse dahi somut uyuş- mazlıklarda sözleşme hükümleri dürüstlük kuralı çerçevesinde yar- gısal denetime tâbidir. 66 Evliliğin sona erdiği an itibarıyla evlilik söz- leşmesi bir taraf için diğer eşin menfaatleri, sözleşmenin geçerliliğine güveni ve somut evliliğin nitelikleri dikkate alınsa dahi bariz suret- te tek yanlı ve çekilmez yük oluşturuyorsa Al. MK §242 hükmü ihlal edilmiştir. 67 Bu durum, özellikle sözleşmenin kurulmasından sonra eşlerin tasavvur ettikleri yaşam planlamalarının, fiili durumdan ayrıl- 62 İçerik denetiminde işleme ahlaka aykırılık damgası vurulabilmesi için eşler ara- sındaki dengesizlik ön şarttır: Münch, s. 224. 63 Örnek olarak eşlerden birinin diğerine ekonomik veya sosyal açıdan bağımlı ol- ması verilmektedir: PraxisK-Hausch, §1408 BGB, N. 59 vd. 64 PraxisK-Hausch, §1408 BGB, N. 58. Zor durumdan kasten yararlanılması halinde ahlaka aykırılığın gerçekleşeceği hususunda: İnce, s. 352. 65 Sanders, s. 592. 66 NomosK-Friederici, §1408 BGB, N. 6; PraxisK-Hausch, §1408 BGB, N. 94; BeckOK- Bamberger/Roth/Hau/Poseck, §1408 BGB, N. 63; İnce, s. 353. Ayrıca genel hü- kümlere tâbi sözleşme söz konusu olduğundan işlem temelinin çökmesi kurumu- na başvurulması mümkündür (Langenfeld/Milzer, N. 21; MünchK-Kanzleiter, §1408 BGB, N. 32), fakat Alman Federal Mahkemesi bu yönde hukuki çözüme henüz başvurmamıştır: NomosK-Friederici, §1408 BGB, N. 6. Haklı nedenle feshe başvurulamayacağı yönünde: StaudingerK-Thiele, §1408 BGB, N. 34. Evlilik iliş- kisinin sürekli bir hukuki ilişki oluşturduğu, bu nedenle durum değişikliği riskini bünyesinde barındırdığı ve uygulama denetiminin belirsizlik yaratabileceği ge- rekçesiyle eleştiri: MünchK-Kanzleiter, §1408 BGB, N. 29. 67 Langenfeld/Milzer, N. 91; PraxisK-Hausch, §1408 BGB, N. 95; Sanders, s. 592; Jau- ernigK-Budzikiewicz, §1409 BGB, N. 14; BeckOK-Bamberger/Roth/Hau/Poseck, §1408 BGB; N. 63. Eşler arasındaki sözleşmenin kurulduğu anda mevcut müzake- re gücü dengesizliği içerik denetimindeki gibi önem taşımaz: MünchK-Kanzleiter, §1408 BGB, N. 36.