Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

388 Gemi Adamlarının Gemi Alacaklısı Hakkı GİRİŞ Deniz ticareti insanlık için tarih boyunca önemli bir yere sahip ol- muştur. Serbest piyasa ekonomisine geçiş ile birlikte dünya ekonomik olarak tam anlamda küreselleşmiş; ülkeler ve şirketler maliyetleri en aza indirmek ve rekabeti arttırmak için ticarette deniz ulaşımını her zamankinden fazla kullanma ihtiyacı duymuşlardır. Bunun sonucu olarak da günümüzde dünya dış ticaretinin %90’ı deniz yoluyla sağ- lanmakta ve ticaretin vazgeçilemez bir unsuru halini almaktadır. 1 Küresel ekonominin vazgeçilemez unsuru olan deniz ticaretinin bel kemiğini ise gemi adamları oluşturmaktadır. Günümüzde bu kü- resel çarkın dönmesini sağlayan dünya genelinde 1,5 milyondan faz- la gemi adamı olduğu tahmin edilmektedir. 2 Deniz iş piyasası işçinin emeğinin en fazla küreselleştiği alanlardan birisidir. 3 Öyle ki dünyada deniz ticareti ile uğraşan gemilerin %65,8’inin personeli birden fazla milletten oluşmaktadır. 4 Denizde yapılan çalışmanın doğası gereği fedakârlık ve özveri ile çalışan gemi adamlarının, emeklerinin karşılık- sız kalmaması için gerek taraf olduğumuz 1993 tarihli Gemi Alacaklısı Haklarına ve Gemi İpoteklerine İlişkin Milletlerarası Sözleşme (1993 Rehin MS) gerekse 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) 5 ile kanun- dan doğan bir rehin hakkı olan gemi alacaklısı hakkı tanınmıştır. Gemi adamlarına böylesi bir imtiyazlı hakkın tanınması ile kimle- rin gemi adamı olarak değerlendirileceği ve hangi alacaklarının gemi alacaklısı hakkından faydalanma imkânı sağlayacağı gibi sorular ön plana çıkmaktadır. Çalışmamızda bu sorulara cevap aramakla birlikte gemi adamlarının alacakları için açtığı davalarda yabancılık unsuru- nun bir hayli fazla görülmesi sebebiyle uygulanacak olan hukuk ko- nusunda doktrindeki bazı tartışmalar ve görüşlerimizden de kısaca bahsedilecektir. 1 Bihter Kol, Türkiye’nin Dış Ticaretinde Deniz Taşımacılığını Önemi ve Sorunları, Yüksek Lisans Yeterlik Tezi, 2010 İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 42. 2 https://www.ics-shipping.org/shipping-facts/shipping-and-world-trade/ global-supply-and-demand-for-seafarers (E.T: 20.03.2020) 3 Aziz Muslu, “Türk Gemi Adamlarının Uluslararası Deniz İş Gücü Piyasalarında İstihdamı İçin Özel İstihdam Bürolarının Önemi”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 2018, C. 17, S. 1, s. 292. 4 Muslu, s. 294. 5 RG 14.02.2011, S. 27846.