Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

393 TBB Dergisi 2021 (153) Enes ALİŞ 6102 sayılı TTK’nın 1321. maddesinde yalnızca gemi ve eklentisi ile sınırlı sayıda surrogat hakkın konusunu oluşturmaktadır. 24 Gemi alacaklısı hakkının asıl konusu geminin kendisidir. Buna göre önce bir cismin gemi 25 niteliğinde olup olmadığının tespitini yap- mak gerekecektir. Bu tespitin TTK m. 1320/3’ün yollamasıyla TTK m.931/1’e göre yapılması lazım gelir. Maddede yer alan tarife göre Türk hukukunda ‘’deniz gemisi’’ ile “iç su gemisi” ayrımı terk edilmiş- tir. Her ne kadar Türkiye’nin de taraf olduğu 1993 Rehin MS’de “deniz gemileri” tabiri kullanılmış olsa da m. 1320/3’ün yaptığı yollama dola- yısıyla “iç su gemileri” de hakkın konusunu oluşturacaktır. 26 Gemi alacaklısına tanınan kanuni rehin hakkı ancak gemi alaca- ğının doğumuna sebep olan gemi üzerinde ileri sürülebilir. 27 Buna karşın bazı şartlarda doktrinde “kardeş gemi” olarak isimlendirilen ve söz konusu alacağın şahsi borçlusu konumundaki kişiye ait olan bir başka gemi üzerinde de bu hak ileri sürülebilir. 28 Donatma iştirakinin malı olan gemilerde, gemi alacaklısı hakkı TTK m. 1322/2 gereği geminin tamamı üzerinde doğar. Donatanların paylarına göre bölünemez ve alacak tamamen ödeninceye kadar da gemi üzerinde etkisini gösterir. Müşterek donatanlardan biri kendi pa- yına düşen borç miktarını ödemiş olsa dahi, borç tamamen ödeninceye kadar, gemi alacaklısı hakkı bu pay üzerinde de etkisini sürdürür. 29 Bir gemi üzerinde gemi alacaklısı hakkının doğabilmesi için sici- le kayıtlı, bir başka deyişle tescilli bir gemi olması gerekmediği 30 gibi Türk bayrağı taşıması da gerekmez. 31 TTK m. 935/2-a bendine göre, 29 – 35; Ulutaş, s. 14 – 23; Barlas, s. 11 – 16. 24 Sözer, s. 635 – 640; Günay, s. 48 – 53. 25 Gemi kavramı hakkında detaylı bilgi için bkz. Kender/Çetingil/Yazıcıoğlu, s. 45 vd.; Fehiman Tekil, 6. Bası, Alkım Yayınevi, İstanbul 2001, s. 67 vd.; Mertol Can, Deniz Ticareti Hukuku (Giriş – Gemi – Deniz Hukuku Kişileri), C.1, Gözden Ge- çirilmiş 2. Baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara 2003, s. 1 vd.; Cüneyt Süzel, “Türk Mev- zuatında Gemi Tanımı”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C. 2, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2010, s. 1615. 26 Sözer, s. 636. 27 Süzel, s. 192, dn. 583. 28 Sözer, s. 636; aksi yönde görüş için bkz. Süzel, s.192 – 193. 29 Sözer, s. 637; Ulutaş, s. 15; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 9; Barlas, s. 12. 30 Günay, s. 48; Türkel, s. 15; Barlas, s. 11; Ulutaş, s. 14. 31 Doğrucu, s. 29.