Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

394 Gemi Adamlarının Gemi Alacaklısı Hakkı Kanun’un ‘’Gemi Alacakları’’ ile ilgili hükümlerinin “yatlar, denizci ye- tiştirme gemileri gibi sadece gezinti, spor, eğitim, öğretim ve bilim amaçlarına tahsis edilmiş gemilere” de uygulanacağı belirtilmiştir. Bu sebeple ticaret gemisi vasfında olmayan gemiler üzerinde de gemi alacaklısı hakkı doğacaktır. 32 Buna karşın TTK m.935/2-b bendinde sayılan “bir kamu hizmetine tahsis edilen devlet gemileriyle donanmaya bağlı harp gemileri ve yardımcı gemiler” üzerinde gemi alacaklısı hakkı doğmayacaktır. Ancak TTK m. 1321/4, TTK m. 935/2-b’ye bir istisna getirmiştir. Buna göre maddede sayılan kamu tüzel kişileri, yalnızca alacağın doğduğu sefer sonunda- ki değer nispetinde, sınırlı şahsi olarak sorumlu olacaklardır. 33 Gemi ve eklentisi icra takibi açıldığı esnadaki durumu ve değeri ile gemi alacaklısı hakkının konusunu oluşturur. Geminin değerinin geçirdiği kaza sebebiyle veya piyasa şartları gereği düşmesi ya da do- natanın gemi üzerinde yaptığı iyileştirmeler sebebiyle değerinin art- ması sonucu donatan yaptığı masrafları düşemeyeceği gibi geminin değerindeki azalmaları da tamamlama yükümlülüğü altında değil- dir. 34 Ancak donatanın, geminin değerinde azalmaya sebep olan ola- yın sorumlusuna karşı sahip olduğu talep hakkı, TTK m. 1321/3 uya- rınca gemi alacaklısı hakkı kapsamına girecektir. 35 Gemi alacaklısı hakkının doğumundan itibaren alacağa konu olan gemi bu vasfını kaybetse 36 dahi gemi alacaklısı hakkı sona ermez. Buna 32 Sözer, s. 637; Doğrucu, s. 29; Türkel, s. 15; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 8. 33 Sözer, s. 637; Doğrucu, s. 29 – 30; Türkel, s.15; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Huku- ku III, s. 8 – 9. 34 Ulutaş, s. 16; Barlas, s. 12; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 11. 35 Sözer, s. 638. 36 “Kurtarılamayacak şekilde batan veya tamir kabul etmez hale gelen ya da de- vamlı olarak suda hareket etmesini gerektirmeyen bir amaca tahsis edilen gemi- nin gemi olma niteliği ortadan kalkar. TTK’nın uygulanması bakımından denize elverişsiz hale gelmiş olan bir gemi, tamiri hiç veya bulunduğu yerde mümkün değilse ve tamir edilebileceği bir limana götürülemezse, ‘tamir kabul etmez gemi’ sayılır (TTK m. 933/1 – a bendi). Denize elverişsiz hale gelmiş olan bir geminin tamir giderleri, eski ve yeni farkı gözetilmeksizin geminin önceki değerinin dört- te üçünü aşacaksa ‘tamire değmez gemi’ olarak nitelendirilir (TTK m. 933/1 – b bendi). Önceki değer, denize elverişsizlik bir yolculuk sırasında meydana gelmiş ise, geminin yolculuk öncesinde sahip olduğu değerdir; diğer hallerde, gemi de- nize elverişsiz hale gelmeden önce sahip olduğu veya gereği gibi donatılmış olsa idi sahip olacağı değer, önceki değer olarak kabul edilir (TTK m. 933/2). Tamire