Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

395 TBB Dergisi 2021 (153) Enes ALİŞ göre tamir kabul etmez hale gelen, bir başka deyişle enkaz haline gel- miş olan gemilerin üzerinde, öncesinde doğmuş olan gemi alacaklısı hakkı devam eder ancak yeni bir gemi alacaklısı hakkı artık doğmaz. 37 Benzer şekilde tamire değmez hale gelen gemiler üzerinde de gemi alacaklısı hakkı sürmeye devam eder. 38 Gemi alacaklısı hakkına konu olan gemi suda hareketi gerektir- meyen bir amaca özgülenirse gemi vasfı ortadan kalkacaktır. Ancak gemi alacaklısı hakkı etkisini sürdürmeye devam eder. Bu etki devam edecek olsa da enkaz haline gelen gemilerdekine benzer şekilde artık yeni gemi alacaklısı hakkı doğmayacaktır. 39 Şüphesiz ki pervane, dümen, motor gibi bütünleyici parçalar 40 da gemi kavramı içinde değerlendirilmekte olup gemi alacaklısı hakkı- nın konusudur. TTK m.1321/1 gereğince geminin eklentileri de hak- kın konusu teşkil etmektedir. Ancak uygulamadaki sorunları çözmek amacıyla 41 TTK m.1321/2 ile ETK döneminden farklı olarak gemi ma- likine ait olmayan eklentiler hakkın konusu dışında bırakılmıştır. Bu sayede TTK gemi alacaklıları ile üçüncü şahıslar arasında daha adil bir menfaat dengesi kurmuştur. 1993 Rehin MS’de benzer bir hüküm bulunmamakta ve hüküm bu yönüyle örnek teşkil etmektedir. 42 D. Hukuki Niteliği ve Özellikleri 1993 tarihli Milletlerarası Sözleşme’den önceki mevzuatlar döne- minde gemi alacaklısı hakkının hukuksal niteliği özellikle Alman ve Türk Hukuk sisteminde uzun süre tartışılmıştır. 43 1993 Rehin MS ve değmez hale gelmiş olma, gemi niteliğini sona erdirmez”. Kender/Çetingil/Ya- zıcıoğlu, s. 54. 37 Doğrucu, s. 31; Türkel, s. 15 – 16; Günay, s. 48; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hu- kuku III, s. 10. 38 Sözer, s. 638. 39 Sözer, s. 638. 40 Bütünleyici parça ve eklenti kavramı için bkz. Kender/Çetingil/Yazıcıoğlu, s. 48; Tekil, s. 98 – 99. 41 TTK Madde Gerekçeleri, s. 363. 42 Günay, s. 49. 43 Söz konusu tartışmalar hakkında detaylı bilgi için bkz. Turgut Kalpsüz, “Gemi Alacaklısı Hakkının Hukuki Mahiyeti” (Gemi Alacaklısı Hakkı), Prof. Dr. Yaşar Karayalçın’a 65. Yaş Armağanı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1988, s. 301 – 317; Barlas, s. 81 – 127; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 2 – 5; Günay, s. 34 – 47; Nil Kula-Değirmenci, “Türk Ticaret Kanunu Uygulamalarında Gemi Alacaklısı Hakkının Bir Unsuru Olarak Hakkın Sahibi”, GÜHFD , Temmuz