Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

397 TBB Dergisi 2021 (153) Enes ALİŞ imkânı sağladığından) gemi üzerinde alınacak ihtiyati haciz kararı (TTK m. 1352, 1353) sağlar. 52 Sonuç olarak gemi ihtiyaten haczedilme- diği ve hak düşürücü süreler içinde olmak koşuluyla, gemi üzerindeki kanuni rehinler, gemi el değiştirdikçe gemiyi takip edecektir. TTK m. 1325 hükmünün açık ifadesinden de anlaşılacağı üzere kanuni rehin hakkı veren gemi alacaklısı hakkı fer’i nitelikte bir ayni haktır. Bu nedenle asıl borç ilişkisine sıkı sıkıya bağlıdır ve asıldan ayrı ve bağımsız olarak ileri sürülemez (TTK m. 1377/1). 53 Bunun sonucu olarak bir alacağın gemi alacaklısı hakkı sağlayıp sağlamadığı hakkın- da tespit davası da açılamaz. 54 Asıl borç ilişkisi sona erdiğinde, gemi alacaklısı hakkı da sona ererken, gemi alacaklısı hakkının sona ermesi halinde asıl borç ilişkisi varlığını sürdürmeye devam edecektir. 55 Gemi alacaklısı hakkının vermiş olduğu kanuni rehin hakkı, gemi- nin cebri icra yolu ile satılması halinde ihale bedelinden, diğer bütün adi ve rehinli alacaklar ile ihtiyati veya icrai haciz ile temin edilmiş olan alacaklardan ve hapis hakkından önce geleceği, yani imtiyazlı bir alacak hakkı olduğu, bu alanda düzenlenen üç milletlerarası sözleşme- de 56 de öngörülmüştür. 57 Ancak müşterek avarya garame payı alacak- lılarına hem 1993 tarihli Rehin MS hükümleri hem de TTK m. 1323/2 hükmü gereği bu öncelik hakkı tanınmamıştır. 58 TTK m. 1320’de 6 bent halinde sayılan gemi alacaklısı hakkı veren gemi alacakları sınırlı sayı (numerus clausus) prensibine tâbi olup yargı içtihatları veya doktrin tarafından yeni alacaklar ilave edilemez. 59 1993 tarihli Rehin MS’de de aynı prensip geçerlidir. Ancak 6. madde ile ta- raf devletlere milli kanunlarına 4. maddede sayılmış olanlar dışında başka gemi alacaklısı hakkı tanıma yetkisi vermiştir. Fakat bu şekilde getirilen haklar, 4. maddede sayılanlardan ve akdi ipoteklerden sonra 52 Atamer, Deniz Ticareti Hukuku II, s. 178. 53 Atamer, Deniz Ticareti Hukuku II, s. 178; Sözer, s. 605; Ulutaş, s. 25; 54 Kender/Çetingil/Yazıcıoğlu, s. 174. 55 Sözer, s. 605 56 1926 Rehin MS, 1967 Rehin MS ve 1993 Rehin MS. 57 Sözer, s. 608; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 6. 58 Ayrıntılı bilgi için bkz. Süzel, s. 282–285. 59 Atamer, İcra, s. 183 – 184; Atamer, Deniz Ticareti Hukuku II, s. 138; Süzel, s. 281 – 282. İstisnai hallerde kıyas yolu ile başka alacaklara da gemi alacaklısı hakkı tanınabileceğine ilişkin görüş için bkz. Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 26.