Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

398 Gemi Adamlarının Gemi Alacaklısı Hakkı gelecektir. 60 TTK m. 1320/1-f bendi ile getirilen müşterek avarya gara- me payı alacakları bu duruma örnektir. E. Doğumu, Sona Ermesi, Hak Düşürücü Süre ve Zamanaşımı 1. Doğumu Geminin işletilmesi ile ilgili bir durum sebebiyle, 61 TTK m. 1320’de sayılan gemi alacaklarından birinin doğması ile birlikte gemi alacaklı- sı hakkı da kanun gereği kendiliğinden doğar. 62 Gemi alacaklısı hak- kının doğması için zilyetliğin devrine ihtiyaç olmadığı gibi herhangi bir sicile tesciline de imkân bulunmamaktadır. 63 Bu sebeplerle gemi alacaklısı hakkı aleniyetten yoksun “gizli bir rehin” olarak nitelendi- rilmektedir. 64 Gemi alacaklısı hakkının doğumuna sebep olan alacaklar sözleş- me, haksız fiil ya da kanundan kaynaklı olabilir. 65 Bununla beraber hakkın doğumu için geminin işletilmesinin hukuka uygun bir sebebe dayanmasına ve gemi malikinin rızasına gerek yoktur. Örneğin, gemi çalınmış ya da gasp edilmiş olsa dahi gemi alacağı niteliğindeki bir alacağın doğmasıyla gemi alacaklısı hakkı doğar ve hak sahibine ka- nuni rehin hakkını kullanma imkânı sağlar. Her ne kadar gemi ala- caklısı hakkının doğmasını engellemese de kanun (TTK m. 1061/2, c. 2), gemi malikine, geminin işletilmesinin haksız ve gemi alacaklısının da kötü niyetli olduğunu kanıtlaması halinde, gemi alacaklısı hakkı sahibinin alacağını gemiden almasını engelleme imkânı vermektedir. 66 60 Sözer, s. 609. 61 Geminin denizde işletilmesiyle doğrudan ilgisi olmayan, geminin satış bedeli, inşa bedeli, tamir bedeli, sigorta primleri gibi alacaklar gemi alacaklısı hakkı kap- samına girmezler. Barlas, s. 27; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 27; Doğrucu, s. 19; Fehmi Ülgener, “Gemi Üzerindeki Rehin Hakkı ‘Gemi Alacaklısı Hakkı’ ”, Deniz Hukuku Dergisi , Y. 2, S. 4, Aralık 1997, s. 6; Günay, s. 66; Türkel, s. 5. 62 Türkel, s. 10; Doğrucu, s. 39; Sözer, s. 606; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 7; Barlas, s. 8; 63 Atamer, Gemi ve Yük Alacaklısı Hakkı, s. 221; Barlas, s. 8; Tekil, s. 470; Kalpsüz, Gemi Alacaklısı Hakkı, s. 303; Ulutaş, s. 10; Can, B., s. 11; Kula-Değirmenci, s. 255; Ayrıca bkz. Yargıtay 11. HD K.T: 09.12.1999, 1999/8012 E., 1999/10117 K. (www. sinerjimevzuat.com.tr, E.T: 27.03.2020) 64 Türkel, s. 10 65 Sözer, s. 607; Barlas, s. 9; 66 Türkel, s. 10; Sözer, s. 607; Barlas, s. 8; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 7; Ulutaş, s. 10.