Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

400 Gemi Adamlarının Gemi Alacaklısı Hakkı yarı batık veya batık halde yahut terk edilmiş veya âtıl halde bulunan gemileri ve eşyasını, geminin donatanı veya kaptanı kendilerine veri- len süre içerisinde kaldırmaz ise; liman yönetimi gemileri satmaya ve sattırmaya yetkilidir. Liman yönetiminin söz konusu gemiyi satması halinde üzerindeki tüm gemi alacaklısı hakları sona erer. 73 Hukukumuza göre kurtarılamayacak şekilde batan veya tamir ka- bul etmez hale gelen tekne, gemi olma özelliğini kaybeder ve enkaz haline gelir. Doktrinde gemi alacaklısı hakkı doğduktan sonra geminin enkaz haline gelmesi halinde, doğmuş olan alacaklar yönünden rehin hakkının devam edeceği ileri sürülmektedir. 74 Burada hiçbir şekilde kurtarılamayacak ve ekonomik değerini tamamen yitirmiş olan gemi- ler üzerinde gemi alacaklısı hakkının sona erdiği; buna karşın gemi enkazının tamamının ya da bazı parçalarının kurtarılıp satılabilmesi durumunda ise hakkın devam ettiğinin kabulü gerekir. 75 Gemi alacak- lıları gemilerin yok olması ya da ekonomik değerlerinin düşmesi du- rumunda sigorta tazminatı üzerinde hak iddia edemeseler de 76 TTK m. 1321/3’te sınırlı sayıda sayılan surrogatlar üzerinde kanuni rehin hakkını kullanabileceklerdir. Feri hak niteliğinde ve asıla tâbi olan gemi alacaklısı hakkı, asıl alacağın son bulması ile sona erer. Buna göre gemi alacağı ödeme, ta- kas ya da başka bir sebeple sona ermesi halinde kanundan doğan rehin hakkı da asıl alacakla birlikte son bulacaktır. 77 ETK döneminde doktrinde gemi maliki veya üçüncü bir kişinin borca karşılık teminat göstermesi halinde gemi alacağının son bulaca- ğını ve alacağın teminat üzerine geçeceği görüşü kabul görmüştür. 78 Söz konusu görüş 6102 sayılı TTK m. 1370- 1371 ile birlikte hüküm haline gelmiştir. Yine eski kanun döneminde mahkemenin istisnai hal- lerde teminatın ikmaline karar verebileceği, ikmal edilmemesi halinde 73 Doğrucu, s. 47; Günay, s. 64. 74 Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 10 – 11; Barlas, s. 21, dn 45. Geminin zıyaı halinde gemi alacaklısı haklarının düşeceği yönünde görüş için bkz. Tekil, s. 482. 75 Günay, s. 65 – 66. 76 Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 22. 77 Barlas, s. 22; Ulutaş, s. 102; Günay, s. 67; Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 73. 78 Çağa/Kender, Deniz Ticareti Hukuku III, s. 152.