Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

417 TBB Dergisi 2021 (153) Enes ALİŞ aaa. İş Kanunu ve DİŞK’na Tâbi Olmayan Gemi Adamları 4857 sayılı İş Kanunu’nun “İstisnalar” başlıklı 4. maddesinde “de- niz ve hava taşıma işlerinde” İş Kanunu hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilmiştir. Buna göre gemi adamlarının kıdem tazminatı için ön- celikli olarak 854 sayılı Deniz İş Kanun’u uygulama alanı bulacaktır. Ancak Kanun’un kapsamını belirleyen birinci maddesinde “Bu kanun denizlerde, göllerde ve akarsularda Türk Bayrağını taşıyan ve yüz ve daha yukarı grostonilatoluk gemilerde bir hizmet akti ile çalışan gemiadamları ve bunların işverenleri hakkında uygulanır” denilerek bir sınırlama getiril- miştir. Buna göre sınırlamanın dışında kalan çalışanlar bakımından hangi kanun hükümlerinin uygulanacağı sorusu akla gelmektedir. Bu ihtimalde gemi adamı ve işvereni arasındaki iş ilişkisine genel kanun olan TBK’nın 393 ve devamı maddelerinde düzenlenen hizmet sözleş- mesi hükümlerinin uygulanması lazım gelir. 166 Yargıtay’ın uygulaması da bu yöndedir. 167 Akla gelen bir başka soru ise hizmet sözleşmelerini düzenleyen TBK hükümlerinde kıdem tazminatı düzenlenmemiştir. O halde İş Kanunu ve DİŞK’na tâbi olmayan işçilerin, iş ilişkileri haksız olarak sona erdirilmesi halinde kıdem tazminatı alamaması gibi bir sonuç- la karşılaşılacaktır ki bu durum eşitlik ilkesine aykırıdır. TBK’da kı- tur. Detaylı bilgi için bkz. S. Alp Limoncuoğlu, “Karşılaştırmalı Hukukta Kıdem Tazminatı Uygulamaları”, Ankara Sanayi Odası Yayın Organı, Ocak – Şubat 2010, s. 47; Demirbilek, s. 432; Limon, s. 159; Anadolu, s. 241; Süzek, s. 771. 166 Erdal Gökçe, “Deniz İş Kanunu’nun Hukuk Sistemindeki Yeri ve Niteliği”, İstan- bul Barosu Dergisi , 2008, C. 82, S. 2, s. 741 – 742; Süzek, s. 242. 167 “İş ilişkisine dayalı bir uyuşmazlıkta işçi deniz taşıma işinde çalışır, ancak çalış- tığı gemi Deniz İş Kanunu kapsamında kalmaz ise uyuşmazlığın Borçlar Kanu- nu hükümlerine göre genel mahkemede çözümleneceği açıktır”. Yargıtay 9. HD, K.T: 15.01.2018, 2015/16211 E., 2018/76 K. (www.sinerjimevzuat.com.tr , E.T: 18.04.2020). “Ancak, yabancı bayraklı gemide çalışan davacı, davasını hizmet sözleşmesi ve iş hukuku hükümlerine dayalı olarak açmıştır. Hizmetin ifa edildiği geminin, Türk bayraklı olmayıp yabancı bayraklı olması nedeniyle uyuşmazlık, Türk bayrak- lı gemilerde bir hizmet akdi ile yapılan çalışmaları düzenleyen 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 1. maddesi kapsamı dışında kalmaktadır. Bu durumda, taraflar arasındaki temel ilişki hizmet akdinden kaynaklanıp, uygulanacak hükümleri de hizmet sözleşmesine ilişkin hükümler olduğundan ve uyuşmazlıkta Asliye Hukuk Mahkemesi görevli bulunduğundan yargılamaya devamla hüküm tesisi gerekirken, uyuşmazlığın ticari nitelikte olduğu ve asliye ticaret mahkemesinin görevli bulunduğunun kabulü ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülme- miş, kararın bozulması gerekmiştir”. Yargıtay 11. HD, K.T: 03.10.2016, 2016/6539 E., 2016/7658 K. (www.sinerjimevzuat.com.tr , E.T: 19.04.2020).