Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

47 TBB Dergisi 2021 (153) Ali Tanju SARIGÜL Bykov/Rusya kararında; kendini suçlamaya zorlanamama hak- kının, öncelikle sanığın sessiz kalma iradesine saygı duymakla ilgili olduğu vurgulanmaktadır. Bu imtiyaz ile bir ceza davasındaki kovuş- turmada, sanığın iradesine aykırı olarak baskı ya da zorlama yöntem- leriyle elde edilen kanıtlara başvurmadan sanık aleyhindeki davanın kanıtlanması amaçlanmaktadır. Mahkeme, bir işlemin kendini suçla- maya zorlanamama hakkının özünü ortadan kaldırıp kaldırmadığını incelerken, zorlamanın niteliğini ve derecesini, işlemle ilgili güvence- lerin varlığını ve bu şekilde elde edilen herhangi bir delilin kullanım şeklini incelemektedir. İHAM söz konusu kararda, yerel mahkemenin somut davada sa- nığın suçlu bulunmasında, hukuka aykırı dinleme yoluyla elde edilen delillere doğrudan dayanmadığını, dinleme kayıtlarındaki konuşma- ları yorumlama çabasına girmediğini ve de sanığın suçlu bulunmasın- da açık bir ikrarı olarak da nitelendirmediğini belirtmiştir. Söz konusu dinleme kayıtlarının, karmaşık delil değerlendirme sürecinde sınırlı bir role sahip olduğunu değerlendirmiştir. Mahkeme, delillerin kabul edilebilirliği ve güvenilirliği, iddia edilen zorlamanın niteliği ve dere- cesi ve gizli dinleme yoluyla elde edilen delillerin kullanımının değer- lendirilmesine ilişkin güvenceleri inceledikten sonra, yaptığı bütüncül değerlendirmede adil yargılanma ilkesinin ihlal edilmediği sonucuna varmıştır. 28 A. Şüphelinin/Sanığın Belge Delilini İbraz Etme Zorunda Bırakılması İHAM, Funke/Fransa kararında; susma hakkının, sadece ifade ver- meyi reddetme hakkını değil, kendi aleyhine delil olabilecek belge ve ticari kayıtları vermeyi reddetme hakkını da kapsadığını ifade etmiş- tir. Söz konusu kararda, başvurucunun istenen belgeleri teslim etme- mesi nedeniyle para cezasına çarptırılmasının sanığın susma ve ken- dini suçlamaya zorlanamama hakkını ihlal ettiği vurgulanmaktadır. 29 Jean Gustave Funke, Fransa’da yaşayan bir Alman vatandaşıdır. Gümrük yetkilileri, Funke’nin yurtdışındaki varlıklarının ayrıntılarını belirlemek üzere evine gitmiştir. Evde yapılan aramada yabancı ban- 28 İHAM, Bykov/Rusya, 10.03.2009, Başvuru No: 4378/02, pa. 103-105. 29 İHAM, Funke/Fransa, 25.2.1993, Başvuru No: 10828/84, pa.41-44.