Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

48 Şüpheli ve Sanığın Ceza Muhakemesi İşlemlerine Katlanma Yükümlülüğüne Getirilen ... kalara ait defterler ve çek koçanları bulunmuştur. Yetkililer bunlara el koymuş, mal varlığına ilişkin geçmiş üç yıla ait başka ülkelerdeki banka hesap hareketleri, hisse portföyü bilgileri vs. bazı belgelerin kendilerine verilmesini talep etmişlerdir. Funke’nin talebi reddetmesi üzerine mahkemece toplam 1200 frank ve belgeleri ibraz etmekte geci- kilen her gün için 20 frank para cezası ile cezalandırılması ve istenilen belgelerin gümrük yetkililerine verilmesine karar verilmiştir. Özellikle mali konularda denetim, belge yoluyla olmaktadır. Üs- telik Türkiye’nin taraf olduğu birçok uluslararası belge de örneğin 141 sayılı Suç Kaynaklı Gelirlerin Aklanması, Araştırılması, Zapt edilmesi ve Müsadere Edilmesine İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi (Strazburg Sözleşmesi), belirli alanlarda belge denetimi yapma yükümlülüğünü getirmektedir. 30 Dolayısıyla bir yandan suçla mücadele için bazı ulus- lararası yükümlülükler kabul edilirken, bir yandan şüpheliden bir kı- sım belgelerin istenmesinin susma ve kendini suçlamaya zorlanamama haklarının ihlali kapsamında görülmesi bir çelişki olarak görülebilir. Kanaatimizce burada tartışılması gereken ilk sorun; susma ve kendini suçlandırıcı delil göstermeye zorlanamama hakkının başlan- gıç noktasının ne zaman olduğu ile ilgilidir. Anayasa Mahkemesi’nin konuya ilişkin bir kararında; Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesi- nin a bendinin 2 numaralı alt bendinin aykırılığının ileri sürüldüğü bir davada; Anayasa’nın 38/5. maddesinde düzenlenen susma hakkının suçlama ile başladığı, soruşturma ve kovuşturma aşamaları için geçer- li olduğu tespitinde bulunmuştur. 31 Anayasa Mahkemesi kararında ayrıca; yasalar ile yükümlülerin ve onlarla hukuki ilişkide bulunan üçüncü kişilerin vergi ile ilgili ka- yıtlarının denetlenmesi amacıyla kimi defter, kayıt ve belgeleri tut- mak, saklamak ve istenildiğinde yetkililere ibraz etmek zorunluluğu- na uyulmamasının suç olarak kabul edilmesi ile suçla itham edilme konularının birbirinden farklı durumlar olduğuna işaret edilmiştir. Herkesin geliri oranında vergiye katılımının sağlanması ve ödenmesi gereken vergi miktarının tespiti için, Vergi Kanunu’nda öngörülen def- terlerin tutulmasının ve bu defterlerin istendiğinde ibraz edilmesinin zorunlu kılınmasının, mükellefin Anayasa’nın 38. maddesinin beşinci 30 İtişgen, s. 125. 31 AYM, 31.7.2007, E.2004/31, K.2007/11.