Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

49 TBB Dergisi 2021 (153) Ali Tanju SARIGÜL fıkrasında öngörülen, kendisini suçlama ve bu yolda delil göstermeye zorlanma olarak nitelendirilemeyeceği belirtilmiştir. 32 Ancak İHAM kararlarında suç isnadı kavramı geniş yorumlan- maktadır. Ayrıca vergi incelemeleri süreci, ceza verilmesinde en önem- li aşamayı oluşturduğundan, bu süreçte de ilgililerin adil yargılanma- nın güvencelerinden faydalanması gerekmektedir. 33 Diğer taraftan Anayasa’da 38. maddenin 5. fıkrasının uygulanması için bir suç isnadı yapılmış olması gerektiği yönünde bir daraltıcı hüküm de bulunma- maktadır. Bu nedenlerle söz konusu maddenin, Anayasa’nın metnine ve İHAM içtihatlarına da uygun olan soruşturma öncesi süreçleri de kapsayacak şekilde yorumlanması gerektiği düşüncesindeyiz. 34 Sorunun çözümü için kanaatimizce burada sorulması gereken di- ğer soru ya da sorular da şunlar olmalıdır: • Nemo tenetur ilkesi şüpheli bakımından beyan delilleri ile mi sı- nırlıdır? • Yoksa belgeleri de kapsar şekilde yorumlanabilir mi? • Yoksa somut olay çerçevesinde istenilen belgelerin mahiyetine göre mi hakkın kapsamı belirlenmelidir? Söz konusu istenen belgelerin günlük yaşam gibi mahrem alana ilişkin olduğu tespit edildiği takdirde öncelikle özel hayatın gizliliği tartışma konusu olacaktır. 35 32 Anayasa Mahkemesi karşı oy gerekçesinde ise bu hakkın idari soruşturma aşa- masında da geçerli olması gerektiği ifade edilmiştir. “…Esasen 38. maddedeki diğer hak ve güvenceler (lehe kanun uygulaması, masumluk karinesi, kanunsuz elde edilmiş delil, zamanaşımı gibi) ceza hukukundaki soruşturma ve kovuştur- ma işlemleri ile sınırlı olmayan, idari cezalar, disiplin cezaları ve kabahatler için de geçerli olan evrensel kurallardır. Susma ve kendisini veya yakınlarını suçlayı- cı delil göstermeye mecbur edilememe hakkının farklı şekilde değerlendirilmesi mümkün değildir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de, İngiltere aleyhine açılan bir davada, 19.9.2000 tarihli ve 29522/95 sayılı kararı ile … şirket devrini soruştu- ran müfettişlere cezai yaptırım tehdidi ile verilen ifadedeki beyanların yargılama sırasında kullanılmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ihlalini oluştur- duğuna hükmetmiştir. Bu karar, susma hakkının idari soruşturma aşamasında da geçerli olduğunu göstermektedir…”(Karşı oy gerekçesi). 33 Geniş bilgi için bkz. Billur Yaltı, Vergi Yükümlüsünün Hakları, Beta Yayınları, İstanbul, 2006, s.109-110. 34 Sibel İnceoğlu, Adil Yargılanma Hakkı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-4, Avrupa Konseyi, Ankara, 2018, s.163-164. 35 İtişgen, s. 126.