Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

50 Şüpheli ve Sanığın Ceza Muhakemesi İşlemlerine Katlanma Yükümlülüğüne Getirilen ... Somut olayda, başvurucu (Funke) belge vermeyi reddetmesi üze- rine para cezası yaptırımına tabi tutulmasının adil yargılanma hakkını ihlal ettiğini iddia etmiştir. Başvurucu, kendisine karşı açılan davada, iş birliği yapmaya zorlamak için ceza davası başlatılması suretiyle kendi aleyhine delil vermeme hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Hükümet ise Fransız gümrük mevzuatı gereği, gelir ve varlıkları ilgilendiren belgeleri belirli bir süre muhafaza ve yetkililer talep et- tiğinde ibraz etme yükümlülüğü bulunduğunu, Funke’den belirli bir suçu itiraf etmesi ya da kendi aleyhine delil vermesinin istenmediğini, sadece yetkililer tarafından aramada bulunan ve kendisi tarafından da varlıkları kabul edilen banka belgeleri ve çek defterlerinin ayrıntıları- nın talep edildiğini belirtmiştir. İnsan Hakları Avrupa Komisyonu, hükümetin savunmaları yö- nünde düşünmüş, ticari ve mali konularda soruşturma usullerinin kendine özgü yönleri ve devletin yaşamsal ekonomik menfaatlerine dayanarak ihlal olmadığı görüşünde olduğunu belirtmiştir. İHAM’ye göre ise başka yollarla delil elde etmekte yetersiz ya da isteksiz olan gümrük idaresi, başvurucuyu, işlediği iddia edilen suçla- rın delillerini tedarik etmeye zorlama girişiminde bulunmuştur. “Güm- rük Kanunu’nun özellikleri, kişinin susma ve kendini suçlamaya zorla- namama hakkının ihlalini haklı göstermez” gerekçesiyle Sözleşme’nin 6/1 maddesinin ihlal edildiği sonucuna varmıştır. Bu karar, özellikle mali suçlarla ilgili konularda ceza baskısı ile şüpheli/sanık bakımından bilgi vermeye zorlayıcı hükümleri tartışmalı kılmaktadır. 36 Funke/Fransa kararının öğretide belge delilinin beyan delili gibi değerlendirildiği duruma örnek olarak gösterildiğini görmekteyiz. Bu görüş çerçevesinde; yabancı ülkede bir hesabının bulunup bulunma- dığını tespit etmek isteyen ve bu konuda tam olarak emin olmayan otoritelerin ilgiliden banka kayıtlarını istemesi durumunda, kişinin bu belgeleri teslimi, aslında “Yabancı ülkede hesabın var mı?” sorusunu “evet” olarak yanıtlamakla aynı anlama gelecektir. Geniş kapsamda sorulan sorulara cevap niteliğinde belge temini tanıklık gibi nitelendi- rilmektedir. 37 36 Sibel İnceoğlu, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, Beta Yayınları, İstanbul, 2002, s.264-265. 37 İtişgen; s.126.