Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

53 TBB Dergisi 2021 (153) Ali Tanju SARIGÜL de devletin zorlamanın kötüye kullanılmasını engellenebileceği, şüp- henin “kendini suçlamaya zorlanamama hakkı” ile “maddi gerçeğin tespiti” arasında denge kurulabileceği görüşündedir. 49 “Şüpheliye sağlanan usuli güvenceler”, İHAM tarafından da yu- karıda da belirttiğimiz gibi incelemede önemli kriterlerden birisini teşkil etmektedir. İHAM, özellikle soruşturma evresinde şüphelinin daha zayıf bir konumda olduğunu, bu zayıflığın, soruşturmanın ba- şından itibaren avukata erişebilme hakkı tanınması ile giderilebilece- ğini belirtmektedir. 50 Salduz/Türkiye kararında, avukata erişim hakkı- nın şüphelinin kendinin suçlamaya zorlanamama hakkının teminine ilişkin usuli güvenceler kapsamında sağlanması gerektiği ifade edil- miştir. 51 İHAM, şüphelinin yanında müdafisi olmaksızın polise verdi- ği ifadede suçlamayı kabul ettiğine dair yaptığı açıklamalar konusun- da; başvuranın polis nezareti süresince avukat desteği olmayışının yargılamada savunma hakkını kaçınılmaz bir şekilde etkilediği sonu- cuna varmıştır. 52 İHAM, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin (İHAS) 6. madde- sinin normalde sanığın polis sorgulamasının ilk safhasında avukat desteğinden yararlanmasına izin verilmesini şart koştuğunu, ancak İHAS’de açıkça ifade edilmeyen bu hakkın geçerli nedenlerle kısıt- lanabileceğini, sonuç olarak her davada, kısıtlamanın dava sürecinin tamamı kapsamında sanığı adil yargılamadan mahrum edip etmediği çerçevesinde değerlendirme yapacağını vurgulamıştır. 53 49 R. v. S. (R.J.), 1995, Dava No: 23581, bkz. https://scc-csc.lexum.com/scc-csc/scc- csc/en/item/1226/index.do (erişim tarihi: 03.12.2020); Jackson, (2009), s.845. 50 Jackson, (2016), s. 1001. 51 Jackson, (2016), s. 988. 52 İHAM, Salduz/Türkiye, 26.04.2007, Başvuru no: 36391/02, pa.54-55; Söz konusu kararda İHAM tarafından, 6. maddenin normalde sanığın polis sorgulamasının ilk safhasında avukat desteğinden yararlanmasına izin verilmesini şart koştuğunu, AİHS’de açıkça ifade edilmeyen bu hakkın geçerli nedenlerle kısıtlanabileceğini belirtmektedir. Her davada sorun, kısıtlamanın dava sürecinin tamamı ışığında sanığı adil yargılamadan mahrum edip etmediği çerçevesinde çözülmektedir. Sal- duz/Türkiye kararında; gözaltındaki polis ifadesinin hükme esas alınması nede- niyle başvuranın polis nezareti süresince avukat desteği olmayışının yargılamada savunma hakkını kaçınılmaz bir şekilde etkilediği sonucuna varılmıştır (pa.56-62). 53 İHAM, Salduz/Türkiye, 26.04.2007, Başvuru no: 36391/02, pa.54; Dimitrios Gian- noulopoulos, “Custodial Legal Assistance and Notification of the Right to Silence In France: Legal Cosmopolitanism and Local Resistance”, Criminal Law Forum 24, Eylül 2013, s.310.