Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

59 TBB Dergisi 2021 (153) Ali Tanju SARIGÜL ayenesini veya vücudundan örnek alınmasını sağlamak üzere ilgili Cumhu- riyet başsavcılığınca gerekli önlemler alınır” düzenlemesini içermektedir. Bu düzenlemeden üstü kapalı şekilde “zorla muayene ve örnek alma işlemi” yapılabileceği yorumuna ulaşılmaktadır. 74 Ancak öğreti- de de sıklıkla vurgulandığı üzere; öncelikle bu düzenlemedeki “alına- bilecek önlemlerin” neler olabileceği belirsizdir. Ayrıca temel hak ve hürriyetlere yapılacak müdahalenin idari düzenleme niteliğinde olan yönetmelikle yapılmış olması da ayrı bir sorundur. Öğretide şüpheli ve sanığın beden muayenesine, bir başka deyişle bedenin keşif konusu yapılması işlemine katlanmak zorunda olduğu belirtilmektedir. Şüpheli ve sanığın yapılacak işleme rızasının bulun- maması halinde Yönetmelik hükmü uyarınca işlem zorla gerçekleşti- rilebilecektir. Zorlamanın ölçüsünün de orantılılık ilkesi çerçevesinde belirlenebileceği ifade edilmektedir. 75 Somut örnekler üzerinden düşünüldüğü takdirde, kan örneği ver- mek istemeyen şüphelinin zorla yere yatırılması, üstüne çıkılması ya da Jalloh/Almanya davası örneğinde olduğu gibi dört kolluk görevlisi tarafından kollarından tutularak örnek alınması katlanma yükümlülü- ğünün kapsamında görülebilecek midir? Yönetmelikteki düzenleme- den hareketle bir sonuca varabilmek kanaatimizce mümkün değildir. Diğer taraftan kişiye zorla tıbbi bir işlem yapılması, muayene edil- mesi ya da vücudundan örnek alınmasının tıbbi deontoloji ve tıp etiği ilkeleriyle ne derece uyumlu olduğu da ayrı bir tartışma konusudur. 76 Beden muayenesi tıbbi bir müdahale niteliğindedir ve hekimlik sa- natının ve tıp biliminin kabul ettiği yöntem ve araçlarla yapılır. 77 Bu kapsamda tıbbi müdahale için gerekli koşullardan birisi de “ilgilinin rızası”dır. 78 Diğer taraftan zorla muayenenin hekimlik mesleğinin ge- 74 İtişgen, S.49. 75 Şahin/Göktürk, (2020), s.62-63. 76 Hakan Kızılarslan, Ceza Muhakemesi, Adli Tıp, Adli Bilimlerde Vücudun Muaye- nesi ve Örnek Alma, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2007, s. 217-218; Yenisey/Nuhoğlu, s. 636. 77 Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik m.6/2. 78 Ünver/Hakeri, (2019, C.1), s.614. Ünver/Hakeri, sonuç olarak ilgilinin rızası ol- maksızın yapılan tıbbi müdahalenin Anayasa’nın öngördüğü istisna çerçevesinde TCK’da düzenlenmesi nedeniyle hukuka aykırı olmadığı görüşündedir. Ayrıca il- gilinin rızası olmaksızın yapılan muayenenin Hasta Hakları Yönetmeliğinin “Rıza