Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

70 Yargıtay Kararları Işığında Suçüstü Halinde Şüphelinin Yakalanmasını Sağlamak Amacıyla ... Yorumunda 11 devletlere yalnızca öldürmeye ilişkin fiiller değil, aynı zamanda devletin güvenlik güçlerinin keyfi yaşam hakkı ihlallerini ön- leme ve cezalandırma yükümlülüğü bulunduğu hatırlatılmış ve dev- let yetkilileri tarafından insan yaşamına son verilmesinin vahametinin altı çizilmiştir. BM Sözleşmesi’nde istisna hallerine değinilmemiştir ve esas itibariyle ölüm cezası dışında kişinin yaşamından yoksun bırakıl- masını mümkün kılabilecek başka bir belirlemeye yer verilmemiştir. 12 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 1. maddesi, taraf devletle- rin kendi yetki alanları içinde bulunan herkesin Sözleşme’de belirtilen temel hak ve özgürlüklerden yararlanmalarını sağlamaları gerektiği- ne ilişkin pozitif bir yükümlülük ihdas etmektedir. 13 AİHS’nin yaşam hakkı ile doğrudan ilgili 2. maddesi ise aşağıdaki düzenlemeyi içer- mektedir: “1. Herkesin yaşama hakkı hukuk tarafından korunur. Kanunun ölüm cezası öngördüğü bir suç nedeniyle bir mahkemenin verdiği ölüm cezasının infazı dışında, hiç kimse yaşam hakkından kasten yok- sun bırakılamaz. 2. Aşağıdaki hallerde yaşamdan yoksun bırakma, kullanılması mutlaka gerekli bir gücün sonucu olarak meydan gelmişse, bu mad- deye aykırı sayılmaz: a) bir kimsenin hukuka aykırı şiddete karşı savunması; b) hukuka uygun bir gözaltına alma kararını uygulama veya hukuka uygun olarak tutulan bir kimsenin kaçmasını önleme; c) bir ayaklanma veya isyanı hukuka uygun olarak bastırma”. 14 11 UN Human Rights Instruments (Compilation of General Comments and General Recommendations Adopted By Human Rights Treaty Bodies, Volume 1), IHRI/ GEN/1/Rev.9(Vol.1), 27.05.2008, s. 177, aşağıdaki linkten erişilebilir: http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/TBSearch.aspx?Lang= en&TreatyID=8&DocTypeID=11 (Son erişim tarihi: Aralık 2020) 12 Yukarıda da değinildiği üzere BM Sözleşmesi’nin yaşam hakkı ile ilgili bu düzen- lemesi ve Sözleşmeye 1989 yılında eklenen II. Ek Protokol (md. 1) esas itibariyle ölüm cezasına ilişkin sınırlamaları ve yasakları ihtiva eden hükümlerdir. 13 Bu maddeye ilişkin hazırlık çalışmalarına (travaux preparatoires) dair bkz. Wil- liam Schabas, The Abolition of the Death Penalty in International Law, 3. baskı, Cambridge 2002, s. 261 vd. 14 Doğru, Osman, Anayasa ile Karşılaştırmalı İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Mahkeme İçtüzüğü, İstanbul 2010, s. 5.