Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

73 TBB Dergisi 2021 (153) Öznur SEVDİREN Dair Temel İlkeler’in benimsenmesi ile pekiştirilmiştir. 21 Anılan İlke Kurallarda , zor ve ateşli silah kullanılması kaçınılmaz hale geldiğinde uyulması gerekli ilkeler sıralanırken ‘suçun ağırlığı ve ulaşılması iste- nen meşru amaç ile orantılı’ bir biçimde hareket edilmesinin ve “zarar ve ziyanın” asgariye indirilmesi ve insan yaşamına saygı gösterilme- sinin ve korunmasının gerekliliği vurgulanmıştır. Yine, çok önemli olarak, 1979 yılında kabul edilen kurallardan farklı olarak, sadece iş- kence ve kötü muamele yasağı ile ilgili değil, genel hükümlerin tümü bakımından iç politik istikrarsızlık veya herhangi bir başka kamusal olağanüstü durumun bu İlke Kurallara istisnaların benimsenmesi için bir neden olarak değerlendirilmeyeceğinin altı çizilmiştir. Aynı ilkelerin “özel hükümler” ( special provisions ) başlıklı bölü- münde, kolluk güçlerinin ateşli silahları ancak meşru müdafaa halin- de veya gerçekleşmesi muhakkak öldürme veya ciddi yaralanma riski yaratan saldırgana karşı veya kişilerin hayatına dönük saldırı tehlikesi içeren ciddi bir suçun işlenmesinin önlenmesi veya böyle bir tehlike arz eden kişinin yakalanması amacıyla ve ancak daha hafif araçlarla ulaşılmak istenen amaca ulaşılması mümkün olmazsa ateşli silah kul- lanabileceği belirtilmiştir. Her halükarda ölümcül kuvvet kullanımının ancak yaşam hakkını korumak amacıyla mümkün olması gerektiğinin altı çizilmiştir (m. 9). Yine, açık bir ihtarın ve ihtara uymak için yeterli zamanın verilmesinin zorunlu olduğu belirtilmiştir. Böyle bir ihtardan ancak, aksi halin kolluk güçlerini tehlikeye düşürebileceği ve üçüncü kişiler açısından ölüm ve ciddi zarar tehlikesi doğabileceği veya açık bir biçimde uygun veya gereksiz olduğu durumun mahiyeti nedeniyle anlaşılabiliyorsa, imtina edilebileceği belirtilmiştir (md. 10). İlke Kurallar ile hukuka aykırı gösterilere müdahale konusunda benimsenen yaklaşım da önemlidir. Bu bakımdan önce yasal ve ba- rışçıl gösterilere katılmanın İnsan Hakları Evrensel Bildirisi ve Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nde tanınan bir hak olduğunun altı çi- zilmektedir (m. 12). İlke Kurallar , gösteri hakkını vurguladıktan sonra, kolluğun müdahale edeceği gösterileri, hukuka aykırı barışçıl göste- riler ve şiddet içeren gösteriler olmak üzere ikili bir tasnife gitmekte- 21 Kararın metni için bkz., ‘Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officials’ http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/UseOfForceAndFire- arms.aspx (Son erişim tarihi: Aralık 2020).