Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

99 TBB Dergisi 2021 (154) Dilek Özge UĞRAŞ II. GENEL OLARAK A. Delillerin Sınıflandırılması ve Dijital Deliller Ceza muhakemesi hukukunda deliller, yargıcın muhakeme so- nucunda maddi olayı çözmesine ve bunu sabit görmesine ya da gör- memesine hizmet eden araçlardır. 2 Medeni muhakemenin aksine ceza muhakemesinde delil serbestisi sistemi benimsenmiş olup, kural ola- rak her şeyin delil olabilmesi mümkündür; belirli olaylar belirli de- lillerle ispat edilmek zorunda değildir. 3 Ceza hukukunu ilgilendiren olaylarda medeni muhakemeden farklı olarak bireylerin muhtemel uyuşmazlıklar hakkında önceden ispat vasıtalarını, işlenecek suçun delillerini hazırlanması söz konusu değildir. 4 Doktrinde maddi olayın ispatına yarayan vasıtalar olarak deliller farklı sınıflandırmalara tâbi tutulmuştur. 5 Delilleri maddi olayı tem- sil kabiliyetine göre doğrudan ve dolaylı deliller 6 ; kaynaklarına göre kişilerden (beyan delilleri) veya şeylerden kaynaklanan deliller (bel- geler, keşfe konu olan ve beş duyu organıyla algılanabilen belirtiler) 7 olarak ayırmak mümkündür. Genel olarak kanunun sistematiği içe- risinde delilleri beyan, belge ve belirti delilleri olarak sınıflandırmak mümkündür. Beyan delilleri, şüpheli, sanık ve tanık beyanları olarak üçe ayrılmaktadır. 8 Belge delilleri; somut olayı tespit eden, insan yapısı araçlardır. 9 Doktrinde bir görüşe göre belge delilleri yazılı, şekil tespit eden ve ses tespit eden belge delilleri olarak üçe ayrılmaktadır. 10 Daha isabetli görünen diğer bir görüşe göre ses ve görüntü tespit eden nes- 2 Nevzat Toroslu/Metin Feyzioğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2015, s. 171. 3 Nur Centel/Hamide Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul 2015, s. 219; ceza muhakemesinde yalnızca duruşmanın akışının ispatıyla ilgili olarak kanuni delil sistemi benimsenmiştir (CMK m. 222); buna göre duruşmanın kanunda öngörü- len usul ve esaslara uygun olarak yapıldığının ispatı ancak duruşma tutanağıyla mümkündür ve bu tutanağa karşı yalnızca sahtecilik iddiası yöneltilebilir (Cen- tel/Zafer, s. 219). 4 Centel/Zafer, s. 219. 5 Bu ayrımlar hakkında detaylı bilgi için bkz. Toroslu/Feyzioğlu, s. 177, 178. 6 Yener Ünver/Hakan Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2014, s. 601. 7 Urs Kindhäuser, Strafprozessrecht, Baden-Baden 2016, § 21 Rn.1. 8 Ünver/Hakeri, s. 602 vd. 9 Ünver/Hakeri, s. 616. 10 Ünver/Hakeri, s. 616; Toroslu/Feyzioğlu, s. 178.