Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

4 Etik ile Hukuk Sarkacında Açlık Grevi zayıf da olsa sürdürülürken, ikincisinde hiç besin alınmamakta ya da şuuru açık tutacak kadar su tüketilmektedir. Bu durumda ölüm oru- cunu açlık grevinin bir türü olarak kabul etmek gerekmektedir. Tıbbi raporlara göre ölüm 42 ila 79. günler arasında gerçekleşmektedir. 4 An- cak açlık grevinin başında da yetersiz beslenmeden kaynaklanan ve ani gelişen komplikasyonlar sonucu hayati tehlike ve hatta ölümün meydana geldiği de bilinmektedir. 5 Tanımlardan çıkan sonuca göre açlık grevi şu dört unsura sahiptir: 6 (1) Tam veya kısmen beslenmenin reddi, (2) gönüllülük, (3) spesifik bir amaç ve (4) sağlığı etkileyecek kadar belli bir süre. Gönüllülük şartı özellikle yaygın sistematik eylemlerde kritik bir vaziyet almaktadır. Bu halde grev veya ölüm orucu kararının kişinin bireysel kararıyla alınıp alınmadığı konusunda kuşku duyulması ga- yet doğaldır. Hükümlünün eyleme özgür iradesiyle mi yoksa zorla mı başladığı sorusu her zaman aklın bir köşesinde durmalıdır. Özgür iradeye dayanmayan bir açlık grevinde açlık gerçek ise de grev sözde- dir. Bu nedenle devlet, eylemin özgür iradeye dayanıp dayanmadığını araştırmakla yükümlüdür, ispat yükü devlettedir. Böyle bir durumun ispatı halinde ilgiliye müdahale edilmesi ve grevcinin gerçek iradesine baskı yapan örgütlerden korunması devletin görevidir. 7 2. Tarihçe Modern-siyasi içeriğiyle ilk açlık grevi olarak 19. yüzyıl sonunda Çarlık Rusyası’nda sürgündeki siyasi hükümlülerin eylemi gösteril- mektedir. Açlık grevlerinin dünya çapında adını duyurması ve dik- katleri üzerine toplaması ise 20. yüzyılın başında İngiltere’de oy hakkı isteyen kadınların greve başlamasıyla olmuştur. 8 Londra’da 1909’da, 4 Amanda Gordon, “The Constitutional Choices Afforded to a Prisoner on Hunger Strike: Guantanamo”, Santa Clara Journal of International Law , vol. 345, 2011, s. 350. 5 Taşkın, s. 238. 6 Cochav Elkayam Levy, “Facing the Human Rights Challenge of Prisoners’ and Detainees’ Hunger Strikes at the Domestic Level”, Harvard International Law Journal , Vol. 57, 2015, s. 9. 7 Şahin Akıncı, “İrade Muhtariyeti İlkesi ve Şahsiyet Hakları Açısından Ötenazi, Açlık Grevi ve Ölüm Orucu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Süleyman Arslan’a Armağan, S. 6, 1998, s. 755. 8 Açlık grevinin tarihçesi için; Murat Sevinç, “Bir İnsan Hakları Sorunu Olarak Açlık Grevleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57-1, 2002, s. 114-116.