Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

5 TBB Dergisi 2021 (154) Süleyman ÖZAR Avam Kamarası’nın duvarına 1689 Haklar Bildirgesi’nden bir pasaj 9 yazdığı için verilen para cezasını ödemediğinden bir ay hapis cezası alan Marion Wallace Dunlop isimli kadın hükümlü, ölüm orucunun 91. saatinde serbest bırakılmıştır. 10 Bu olay, açlık grevlerinin idareye karşı etkili bir eylem olarak kullanılabileceğini gösteren ilk sansasyo- nel vaka olmuştur. Sonraki dönemde İrlanda, Hindistan, ABD, İspan- ya ve Güney Afrika’da dünya çapında ses getiren ve tarihe geçen açlık grevleri gerçekleştirilmiştir. Hindistan’da Gandhi’nin pasif direnişin bir parçası olarak açlık grevine gitmesi, açlık grevi tarihçesinde önemli duraklardan biridir. 11 Türkiye’de ise bilinen ilk açlık grevi şair Nazım Hikmet’in 1950’de Bursa Cezaevi’ndeki eylemidir. 12 Yaygın politik protesto eylemlerine ise 1970’lerin sonunda Metris Cezaevi’nde rastlanmaktadır. 13 1982’de Diyarbakır Cezaevi’ndeki işkenceleri protesto etmek amacıyla başlatı- lan ölüm orucunda kırk üç günün sonunda dört tutuklu hayatını kay- betmiştir. 14 Bu yıllardan itibaren açlık grevine bazen artan sayılarda olmak üzere her dönem başvurulmaktadır. Eylemin en sistematik ve kapsamlı bir şekilde yapıldığı 1996 yılında 38 ilde, 41 cezaevinde 1500 tutuklu ve hükümlünün katılımıyla yapılan açlık grevlerinde 12 kişi hayatını kaybetmiştir. 15 3. Açlık Grevinin Hukuki Niteliği Üzerine Düşünceler Açlık grevi, devlete veya hükümete ya da idareye yönelik bir iti- razın ‘‘ifade’’ biçimidir. Bu nedenle amaç çoğunlukla siyasidir, ancak 9 “Krala dilekçe vermek bütün yurttaşların hakkıdır ve bu tür bir dilekçenin soruşturulması yasadışıdır” https://www.exploringsurreyspast.org.uk/themes/subjects/womens-suffrage/ suffrage-biographies/marion-wallace-dunlop-1864-1942/ 10 https://www.museumoflondon.org.uk/discover/six-things-you-didnt-know- about-suffragette-hunger-strikes 11 Metin Feyzioğlu, “Açlık Grevi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 43, S. 1-4, 1993, s. 160. 12 Bkz. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları , Nâzım Hikmet’in Açlık Grevi (Millete Verdiğim Açık İstidaya Canımı Pul Yerine Kullanıyorum), 2011. 13 Sırma, s. 21. 14 Nalan Ova, “Türkiye’de Köşe Yazılarında Açlık Grevi Tartışmaları”, Mülkiye Dergisi, 37/3, 2013, s. 107. 15 TTB web sayfası “Mayıs 1996 Açlık Grevi-Ölüm Orucu Katılımcılarının Klinik Değerlendirmesi” https://www.ttb.org.tr/eweb/aclik_grevleri/turkce4.html (sgt: 10.02.2021)