Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

10 Etik ile Hukuk Sarkacında Açlık Grevi lıdır. 36 Diğer bir anlatımla, kişinin bir hakkı üzerinde tasarruf yetkisi varsa, o hakka dokunulmasına da rıza yetkisi vardır. Bu durumda rıza gösterilen hareket haksızlık oluşturmayacaktır. 37 Ceza Kanunu’nun “ Hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası” kenar baş- lıklı 26. maddesinin ikinci fıkrasında bu konu şu şekilde ifade edilmiş- tir: “ Kişinin üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği bir hakkına ilişkin olmak üzere, açıkladığı rızası çerçevesinde işlenen fiilden dolayı kimseye ceza verilmez.” Örneğin, yaşam hakkı üzerinde kişinin tasarruf yetkisi yoktur, bu hak üzerinde sınırsız tasarruf ya da isteğe bağlı olarak kişinin yaşamı- na son verilmesi, hukuki ve etik açıdan olumsuz karşılanmaktadır. 38 Bu konuda kişinin vereceği rıza da geçersiz olacaktır. İyileşme olanağı bulunmayan hastanın, çektiği acıyı dindirmek amacıyla ve kendi rıza- sıyla ölümü istemesi durumunda dahi ölüme yardım etme fiili, kasten öldürme suçunu oluşturacaktır. 39 Bu örnek, doğal olarak ötanazi fiilini ve beraberindeki tartışmaları akla getirmektedir. 40 36 Centel/Zafer/Çakmut, s. 335; Nevzat Toroslu, Ceza Hukuku Genel Kısım, Ankara 2019, s. 189; Mahmut Koca/İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2017, s. 291; Doğan Soyaslan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2016, s. 374. Timur Demirbaş, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2020, s. 339; İzzet Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2014, s. 347. 37 Centel/ Zafer/Çakmut, s. 332. 38 Koca, Mahmut, İntihara Yönlendirme Suçu (TCK m. 84), Ceza Hukuku Dergisi, C. 5, Sayı: 12, 2010, s. 20. 39 Demirbaş, s. 342; M. Emre Tulay, “Türk Ceza Hukukunda İntihara Yönlendirme Suçu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 26, S. 2, Aralık 2020, s. 827. 40 Hastanın rızasına dayanarak onun ölümüne yol açan davranışın icrai olması ha- linde aktif ötanazi, hareketsiz kalınarak yani ihmal şeklinde olması halinde pasif ötanazi söz konusudur. (Muharrem Özen/Meral Ekici Şahin, Ötanazi, Ankara Ba- rosu Dergisi, Sayı: 4, 2010, s. 17) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ötanazinin bir hak olarak görülebilip görü- lemeyeceği konusunda bir açıklık yoktur. (Sibel İnceoğlu, İnsan Hakları Bakımın- dan Ötanazi, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. III, S. 2, Y. 2006, s. 292) Belirtmek gerekir ki, aktif ötanazi hakkında AİHM yaşam hakkını, yaşamın kut- sallığını ve dokunulmazlığını irade hürriyetinden üstün tutan bir anlayışa sahip- tir. Pretty v. Birleşik Krallık, Nicklinson ve Lamb v. Birleşik Krallık, Haas v. İsviçre davalarında Mahkeme bu tespiti destekleyen bir yaklaşım ortaya koymuştur. Öte yandan, ülkelerin iç hukuklarında aktif ötanaziyi hukuka uygun kabul etmeleri de elbette her zaman mümkündür ve bu tarz bir düzenleme de insan hakları stan- dartlarına uygun olacaktır. Gerçekten, eza ve ızdırabın etkisiyle öldürülmesini talep eden kişinin bu yönde-