Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

236 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti’nde Egemenliğin Görünümü: Anayasa Hukuku ... bile fermanıyla değiştirebilir. O halde kendisi hukukun kaynağıdır, ik- tidarına kural olarak hiçbir sınır getirilemez. Ama bunun istisnaları da yok değildir. Bodin, bu noktada kralın iktidarına getirilebilecek üç sınırdan söz etmektedir. 16 a. Tanrısal ve Doğal Yasalar Sınırlaması: Bodin’e göre egemen, ilk önce tanrısal ve doğal yasalarla sınırlıdır. Onun erki bu yasaların gös- terdiği çerçevede kalmak zorundadır. Bodin bu sınırı “Doğal Hukuk” olarak belirlemektedir. Söz konu- su sınır aşıldığı zaman, tıpkı Tanrı’ya savaş açmak gibi çok ağır bir suç işlenmiş olur. Tanrısal ve doğal yasalar, Bodin’e göre, adaleti içeren, uyrukların özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve barış gibi haklarının ko- runmasını gerektiren yasalardır. Bu sebeple egemenin, kendi yaptığı yasalarda mutlaka tanrısal ve doğal yasalara uygun hareket etmesi şarttır. Ancak egemeni bu yasalara uymaya iten sadece onun vicda- nıdır; zira buradaki sınırlama salt ahlak anlamında kalmakta, hukuki güvenceden ise yoksun bulunmaktadır. Bu sebeple tanrısal ve doğal yasaların egemen üzerinde mutlak bir sınırlama getirdiği düşünülme- melidir. b. Temel Yasalar Sınırlaması: Krallığın temel yasaları da egeme- nin uymak zorunda bulunduğu bir diğer sınırlamayı teşkil etmektedir. Fransa kralı, örneğin tahta geçişteki “ardıllık ilkesi”ni değiştiremez veya çiğneyemez, kamu mallarını bir başkasına devredemez ve sahip- lenemez. Bodin, burada egemenin kendisinin bile değiştiremeyeceği özel bir pozitif yasa türünden bahsetmektedir. c. Ekonomik Sınırlama: Bodin, özel mülkiyeti Doğal Hukuk’un ay- rılmaz bir parçası olarak kabul etmiştir. Ona göre mülkiyet doğal ola- rak aileye aittir; bu sebeple de egemenin erk alanının dışında yer alır. Egemen, özel mülk sahibinin onayı olmaksızın bu hakka karışamaz ve dokunamaz. Yine ekonomik sınırlama açısından, egemen, aklına estiği gibi ver- gilendirme yapamaz. Bunun için -zorunlu ve ivedi durumlar hariç- toplumsal tabakaların onayını alması gerekir. Egemen kişilerin kendi 16 Mehmet Ali Ağaoğulları, Levent Köker, Kral Devlet ya da Ölümlü Tanrı, İmge Kitabevi, Ankara, 2009, s. 36-39, Abdurrahman Saygılı, Kutsal Canavar Devlet: Bir Çalışma Taslağı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2018, s. 159-161.