Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

14 Etik ile Hukuk Sarkacında Açlık Grevi alarak işlenmiş olmalıdır. Hareketten sonra beyan edilen rıza ise fiili hukuka uygun hale getirmez. Rıza, en geç hareketin yapıldığı sırada beyan edilmiş olmalıdır. 51 3. Rıza Olmasa Bile Hukuka Uygun Tıbbi Müdahaleler Kural, vücut bütünlüğüne müdahalenin rıza ile yapılabilmesidir. Anayasa’nın 17/2. maddesi, “tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz” hükmüyle hem kuralı hem de istisnaları ortaya koymuş bulunmaktadır. Buna göre, tıbbi mü- dahalede rıza arayışına iki istisna söz konusudur: Tıbbi zorunluluk ve kanunda yazılı hal. Eğer tıbbi zorunluluk ve/veya kanunla düzenlen- miş bir hal varsa rıza olup olmadığına bakılmaksızın tıbbi müdahalede bulunulabilecektir. Kanundan kaynaklanan istisnai duruma 5271 sayılı CMK’nın de- lil elde etmek için iç beden muayenesi ve vücuttan örnek alınmasına izin veren 75/1. maddesi örnek gösterilebilir. CMK, bu müdahaleyi hâkim ya da gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcının kararı- na bırakmıştır. Bu karar verildikten sonra hekim için tıbbi müdahale görevin ifasıdır (TCK m. 24/2). Yine, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 57. maddesinde belirttiği hastalıklarda zorunlu aşı öngö- ren 72. maddesi de kanundan kaynaklanan bir tıbbi müdahale çeşidi- dir. Bu durumda zorunlu aşı, hekim bakımından Kanun hükmünün yerine getirilmesi anlamına gelecektir (TCK m. 24/1). Müdahaleye rıza kuralının diğer istisnası olan tıbbi zorunluluk ha- linden ne anlaşılması gerektiği konusunda ise HYY’nin 24/7. maddesi bir açıklamada bulunmaktadır. Yönetmeliğe göre, hastanın rızasının sorulamadığı, bilincinin kapalı ve hayati tehlikesinin bulunduğu acil durumlarda tıbbi müdahale için rıza beklenmeyecektir. Yine, hasta- nın bir organının kaybına veya fonksiyonunu ifa edemez hale gelme- sine yol açacak durumun varlığı nedeniyle tıbbi müdahalenin geniş- letilmesi gerekiyorsa, bu durumda da tıbbi müdahalede bulunmak için rıza aranmaz. Her iki durumda da hastanın bilinci açıldığı andan itibaren yapılacak tıbbi müdahaleler için rıza işlemlerine başvurmak gerekmektedir (HHY m. 24/7-son cümle). 1219 sayılı Kanun’un 70/1. 51 Centel/Zafer/Çakmut, s. 335.