Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

15 TBB Dergisi 2021 (154) Süleyman ÖZAR maddesinde de “ üzerinde ameliye yapılacak kişi görüş belirtecek durumda değilse” rıza şartından sarf-ı nazar edilmesi gerektiği öngörülmüştür. Hayati tehlikenin bulunduğu acil hallerde ilgilinin rızasını sorma imkânı bulamayan hekimin müdahalesinde, “gerçek vekâletsiz iş gör- me” nedeniyle hukuki sorumluluğun doğmayacağı ifade edilmekte- dir. 52 Ceza sorumluluğu bakımından ise bu durum genellikle “varsa- yılan rıza” kavramıyla açıklanmaktadır. 53 Buna göre, hastanın içinde bulunduğu durum olmasaydı müdahaleye rıza göstereceği varsayımı, müdahale açısından hukuka uygunluk nedeni olarak kabul edilmekte- dir. 54 Koca-Üzülmez , bu gibi durumlarda, varsayılan rıza gibi “uydurma bir kavram” yerine, hakkın kullanılması veya görevin ifası gibi kurallar üzerinden bir sonuca varmak gerektiğini ifade etmektedir. 55 Aslında hekim bu olasılıkta mesleki hakkını icra ettiği için hukuka uygunlu- ğun temelinde, görevin ifası görülmelidir. 56 Nitekim Hasta Hakları Yönetmeliği de bu konuda hekime tavsiye değil bir görev tevdi eder şekilde kaleme alınmıştır. Belirtmek gerekir ki, varsayılan rıza kavramı, hastanın kendi gele- ceğini belirleme hakkını dolanmak için kullanılacak bir araç değildir. Bu kuram, hastanın rızasının alınamadığı ama iradesinin bu yönde olacağının varsayıldığı, hekimin mesleğini gönül rahatlığı içinde ifa etmesi ile hastanın yararlarının korunması için ön plana çıkmıştır. 57 Bunun dışında tıbbi zorunluluk, hastanın rızasının alınmasına ihti- yaç duyulmayan genel bir neden olarak görülmemeli, sadece hastanın rızasının alınamadığı ve gecikmesinde sakınca bulunan acil hallerde kabul edilmelidir. 58 Hatta acil servise gelen her hastanın rızasının aran- 52 Musa Furkan Şahin, “Hekimin Gerçek Vekâletsiz İş Görmeden Kaynaklanan Sorumluluğu”, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1 Sayı:1, 2019, s. 145. 53 Centel/Zafer/Çakmut, s. 335. 54 Ceyda Ümit, “Hekimlerin Mesleklerinin Uygulanmasından Doğan Ceza Sorumluluğu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 8, S. 32, Ekim 2017, s. 209. 55 Koca/Üzülmez, s. 294; Sulhi Dönmezer/Sahir Erman, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, C.2, İstanbul 1994, s. 53. 56 Ahmet Gökcen, “Organ ve Doku Nakli Üzerine Düşünceler”, SÜHFD Milenyum Armağanı, C.8, S.1-2, 2000, s. 64; Özlem Çakmut, Tıbbi Müdahaleye Rızanın Ceza Hukuku Açısından İncelenmesi, İstanbul 2003, s.157. 57 Barış R. Erman, “Türk Hukukunda Tıbbi Müdahaleye Rıza ve Tedaviyi Ret Hakkı”, Fasikül Hukuk Dergisi, Sayı: 4, Mart 2010, s. 32. 58 Ümit, s. 209.