Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

55 TBB Dergisi 2021 (154) Erdinç AVŞAR maktadır. Bunlar kuralın istisnası niteliğindeki hükümlerde düzen- lenmiş olduğundan, istisna niteliğindeki bu hükümler kıyas yoluyla genişletilemez. B. Tanık Beyanının Alınması 1. Tanıkların Çağrılması Ceza muhakemesinde dinlenilmesi için tanık olduğu tespit edilen kişiye bu husus bildirilir. Kimin tanık olduğu bazen olayın tarafların- ca yetkili makama bildirilmiş olabileceği gibi, Cumhuriyet savcısı ya da hâkim tarafından da tespit edilebilir. Yine, soruşturma aşamasın- da adli kolluk görevlileri de olaya tanık olabilecek kişileri bilgi sahibi olan kişiler olarak tespit edebilir. Kişilerin şikayetlerinde ya da yapılan ihbarlarda da olayın tanıkları bildirilmiş olabilir. Keza, şüpheli ya da sanık da savunmasını destekleyici tanıkları bildirmiş olabilir. Ceza muhakemesinin nihai amacı olan maddi gerçeğe ulaşmak için tanıkların tespiti ve dinlenilmeleri önemlidir. Bu aynı zamanda adil yargılanma ve yine bunun bir gereği olan makul sürede yargı- lanma açısından da önemlidir. Bu itibarla, özellikle soruşturma aşa- masında tanıkların tespit edilmesi son derece önemlidir. Kovuşturma aşamasında da kural olarak, soruşturma aşamasında tespit edilen bu tanıklarla kovuşturma makamının re’sen tespit edeceği ya da mağdur ya da sanığın bildirmiş olduğu tanıklar duruşmadan önce çağrılmalı- dır. Bu da adil yargılamanın ve makul sürede yargılamanın bir gere- ğidir. Bu amaçla hâkim, kural olarak, CMK’nın 175’inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca duruşmada hazır bulunması gerektiğini tespit etmiş olduğu tanıkları çağırmalı, gerekirse istinabe ya da naip hâkim aracılığıyla dinlenilmesine karar vermelidir. CMK’nın 177’nci mad- desi gereği de sanık savunma delillerin toplanmasını isteyebilir. Bu kapsamda anılan maddenin birinci fıkrasına göre, sanık, dinlenmesini istediği tanıkları duruşma gününden en az beş gün önce vereceği bir dilekçeyle mahkemeye bildirmiş olmalıdır. Sanığın bu talebi üzerine mahkemenin söz konusu talebi reddi ya da kabulü yönündeki kara- rının derhal sanığa bildirilmesi gerekir 43 . CMK’nın 178’inci maddesi 43 CMK’nın 177’nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre, sanığın bu yöndeki talebinin kabulü halinde, ayrıca Cumhuriyet savcısına da bu kararın bildirilmesi gerekir.