Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

62 Ceza Muhakemesinde Tanık Beyanının Tartışılması ve Değerlendirilmesi Tanığın hazır edilmesinin emredilmesine ilişkin CMK’nın 43’üncü maddesinin üçüncü fıkrasındaki yetkiye mahkemeler sahiptir. Zira, bu yetki duruşma aşamasında kullanılabilen bir yetkidir. Yine, bu yet- kinin kullanılış şekli ve zamanı da Kanunda belirlenmiştir. Buna göre, tanıkların hazır edilmesine dair emir ancak duruşma aşamasında veri- lebilir. Yani, soruşturma aşamasında verilemeyeceği gibi kovuşturma aşamasında da ancak duruşma devresinde verilebilir. Söz konusu em- rin yazılı olarak verilmesi gerektiği de Kanunda açık bir şekilde ifade edilmiştir. 2. Tanık Beyanının Alınmasındaki Usul ve Esaslar a) Genel olarak Ceza muhakemesi sonucunda hukuka uygun usul ve yöntemlerle maddi gerçeğe ulaşılması için bir kısım ilkeler öngörülmüştür. Bu ilke- ler, ceza muhakemesinde adil bir yargılama için olmazsa olmaz niteli- ğindeki ilkelerdir. Bu ilkelerden bir kısmı Ceza muhakemesinde delil- lerin ortaya konularak tartışılıp değerlendirildiği ve hükmün oluştuğu kovuşturma evresiyle ilgilidir. Kovuşturma evresiyle ilgili olan bu ilkeler daha çok delillerin ortaya konulup tartışılıp değerlendirilmesi konularıyla bağlantılıdır. Tanık beyanı da ceza muhakemesinde delil olarak kabul edildiğinden, söz konusu ilkeler kapsamında ortaya ko- nulup, tartışılması ve değerlendirilmesi gerekir. Kovuşturmaya hâkim olan ve tanık beyanı açısından önemli olan bu temel ilkeler; doğrudan- lık, yüze karşılık, sözlülük ilkeleridir. Doğrudanlık, yüze karşılık, sözlülük olmak üzere kovuşturmaya hâkim olan ve tanık beyanı açısından önemli olan ilkeler gereğince tanığın muhakeme sonucunda hükmü verecek olan mahkemede du- ruşmada hâkim huzurunda dinlenmesi gerekir. CMK’nın “Tanık ve Bilirkişinin Naiple veya İstinabe Yoluyla Dinlenmeleri” başlıklı 180’inci maddesinde tanığın istinabe suretiyle hükmü verecek olan mahkeme ya da hâkim dışında dinlenilmesi hususu düzenlenmiştir. Ancak bu durum, tanığın hükmü verecek olan mahkemede duruşmada hâkim huzurunda dinlenmesi kuralının bazı hallerin varlığında uygulanabi- lecek istisnası niteliğindedir. CMK’nın anılan bu 180’inci maddesinin gerekçesinde de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6’ncı madde- sinde yer alan adil yargılanma ve sözlülük ilkeleri ile Avrupa İnsan